THE STATE LANGUAGE DEVELOPMENT INSTITUTE

МЕМЛЕКЕТТІК ТІЛДІ ДАМЫТУ ИНСТИТУТЫ

ИНСТИТУТ РАЗВИТИЯ ГОСУДАРСТВЕННОГО ЯЗЫКА

Соңғы мақалалар:

Сіздің іздегеніңіз бар ма?

БАТЫРЛАР ЖЫРЫ КЕЙІПКЕРЛЕРІН БІРІЗДЕНДІРУ

ТОЛЫҒЫРАҚ

Әңгүдік қоғам алған ба, Әуезов тілін бір рет?!

Авторы: журналист Нұртөре ЖҮСІП

05/05/2017 14:15 0 52666 0

Бірінші көрініс: Автобус. Іші лықа толы адам. Отыратын орын таппай Ана тұр. Алтын алқалы. Ұйықтаған болып бала отыр. Бір жігіт дауыстады.

– Әй, бала тұрсаңшы. Көпбалалы ана тұр ғой қасыңда. Орын бер.

– Туса – өзі үшін туды, мен үшін туған жоқ! Бала орнынан тұрмады..

Екінші көрініс: Аурухана. Қаптаған кезек. Бір баласын жетектеп, бір баласын қолына алып, көтеріп Ана тұр. Алтын алқалы. Дәрігер келіншек елге естіртіп дауыстады.

– Ей, осылар да шұбыртып туа береді екен. Тағы тумақсың ба? Тоғыз баланы не қыласың? Өлесің ғой. Қаңғыған қазақты көбейте бергенде, не табасың? Бар. Әбет. Біз де адамбыз. Түстен кейін кел!.. Есік тарс жабылды.

Үшінші көрініс: ЦОН – Халыққа қызмет көрсету орталығы. Бір терезеге телмірген қанша тағдыр? Кезекте Ана тұр. Алтын алқалы.

– Сіздің справкаңыздың уақыты өтіп кеткен. Жарамайды. 10 күннің ішінде өткізуіңіз керек еді.

– Балам да, өзім де ауырып келе алмадым.

– Білмеймін, қайтадан алып келіңіз. Туа береді, туа береді. Туғаны бізге міндет пе осылардың? Еще ауырады. Жыл сайын туа берсе, ауырмай қайтеді?!

Таныс көріністер ме? Мұндай талай оқиға күн сайын Алтын алқалы, Күміс алқалы аналардың басынан өтіп жатыр. Шынында, көп бала туғаны үшін Ана жазықты ма? Анаға деген көзқарастың күрт өзгеруіне не себеп? Көпбалалы ананы көргенде әзірейілді көргендей кіржіңдейтін жағдайға қалай жеттік? Неге біздің елімізде Ана атаулыға деген мейірімсіз көзқарас үстемдік алып тұр? Неге?

Адам – қоғам байлығы дейміз. Біздің қоғам адамды керек қыла ма? Өмірге адам әкелген ананы керек қылмаса, адамды керек қылады дей аламыз ба?

Ресей саясатына қараңыз: қалайда көбеюдің амалын жасап отыр, бала туғанда бір жолғы беретін жәрдемақысының өзі әлдеқайда жоғары; көпбалалы аналарға мемлекет қамқорлығы жеткілікті, ананың да, баланың да денсаулық, әлеуметтік жағдайларын нақты жасап жатыр; демографиялық дүмпу қазірдің өзінде байқала бастады.

Ал, біз?..

Бізде бала туғанда беретін жәрдемақыны қысқартуға жанталасып жатыр өкімет! Айырма бар ма? Сөйтіп отырғанда қазақ қайтіп көбейсін?! Мемлекет 20 миллионға жетеміз деген межені белгіледі. Сол 20 миллион қайдан шығады? Ананың алтын құрсағынан шығады. Ал, Қазақстанда көпбалалы аналарға соншалықты жағдай жасалып, керемет қамқорлық көрсетіліп жатыр деп айта аласыз ба?

Жалпы, осы Алтын және күміс алқаның жылтыраған жез темірлігінен басқа қандай пайдасы бар? Алтын алқаның құны қанша? Ол немен өлшенеді? Көптің құрметімен бе? Жоғарыдағы үш көрініс Алтын алқалы аналарға қандай «құрмет» көрсетілетіндігіне нақты дәлел емес пе?! Сонда не? Алтын және күміс алқалы аналардың белгілі бір әлеуметтік жеңілдігі бар ма? Көлікте тегін жүруі мүмкін. Болды. Коммерциялық автобустардың кез келген куәлікті жарамсыз деп танитындығы бар. Көпбалалы анаға мемлекеттің басқа қандай қамқорлығы бар? Коммуналдық-тұрмыстық жеңілдігі бар ма? Салықтық жеңілдіктер жасалған ба? Денсаулық сақтау министрлігі тарапынан там-тұмдап болса да бір көмек көрсетіле ме?

Сұрақ көбейген сайын ойланып қаласыз. Жауап таппай.

Алтын алқалы ана ауырып қалды делік. Қайда барады? Емхана мен ауруханаға. Ондағы көріністің шетін көріп отырсыздар. Еліміздің зиялы азаматтары түрлі мемлекеттік марапаттарды иеленеді. Соның бірі – Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері. Бұл атақтың бір пайдасы – Үкімет емханасында тегін емделеді. «Мен қайраткер болсам, мені дүниеге әкелген анамның арқасы. Менің орныма анам емделсін» деген бір қайраткерді көрдіңіз бе? Болмаса, осындай ұсыныс жасап: «Алтын және күміс алқалы аналар Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері дәрежесіне теңестірілсін», – деген бір депутатты көрдіңіз бе?

Қазақстанның Денсаулық сақтау министрлігі Алтын және күміс алқалы аналарды квотадан және кезектен тыс емдеу туралы пәрмен шығара ала ма?

Осындай аналар мен олардың балаларына дәрі-дәрмек жеңілдігін жасай ала ма?

Қазақстан үкіметі мұнайдан түсетін табыстың 1 пайызын көпбалалы аналар үшін бөлетін болса шіркін?! Қанша ананың алғысына кенелер еді?! Содан Үкімет кедейленіп қала ма?

Қалаға келгенде де, далаға келгенде де ақша бар. Ал, ана мен балаға келгенде қаржы болмай қалады. Үкіметтің елді индустриялық-инновациялық жолмен дамытамыз деген қаншама бағдарламасы бар. Жылда қыруар ақша бөлінеді. Қайда қайтарым? Пәленбай бағдарламадан пайда қайда? Құмға сіңген судай қаржы жұтылып кетіп жатыр. Ал, «Ана мен бала» деген арнайы бағдарлама неге жоқ? «Алтын алқа» деген бағдарлама неге жасалмайды?

«Алып – анадан туады» деген сөз бар. «Бір биеден ала да туады, құла да туады» деген тағы бар. Данышпан да, көсем де, көреген де анадан туады. Ұрының да, қарының да анасы бар. Әйтпесе, Қазақстанның байлығын қарпып жатқандар қайдан шықты дейсіз? Бәрі де анадан туған. Ешбір ана туғанда «балам жемқор болсын, парақор болсын, жендет болсын» деп тумайды.

Жемқорлықпен күресіп жатырмыз. Шетелге қаржы асырғандар туралы айтылып та, жазылып та жатыр. Қайта ма сол қаржы? Қаншама жемқордың қанша дүние-мүлкі тәркіленді, қайда соның бәрі? Миллиондаған қаржының құйылатын арнасы қайда? Соның бәрін бір жерге жинақтап, көпбалалы ана мен балаға арнап жұмсайтындай етуге де болар еді. Бірақ, біздің арды ойлаған аналар «Бүлінгеннен бүлдіргі алма» деп, арам ақшаны адал тірлігіне жұмсамайды ғой!..

Қайран, Мұқаң! Мұхтар Әуезов! «Ел болам десең, бесігіңді түзе. Бесікті түзеу үшін – әуелі әйелдің халін түзе!» демеп пе еді?!

Осы сөзді Үкіметтің маңдайшасына жазып қойса ғой, шіркін!

Жұматай Жақыпбайдың «Ақымақ әлем алған ба, Ақынның тілін бер рет» деген өлеңін осы заманға бұрып, тақырыпқа шығарып отырмын. «Ақымақ әлем алған ба, әйелдің тілін бір рет» деп те көрдім. Бірақ мынау дұрыс секілді:

Әңгүдік қоғам алған ба, Әуезов тілін бір рет?

kazgazeta.kz