THE STATE LANGUAGE DEVELOPMENT INSTITUTE
МЕМЛЕКЕТТІК ТІЛДІ ДАМЫТУ ИНСТИТУТЫ
ИНСТИТУТ РАЗВИТИЯ ГОСУДАРСТВЕННОГО ЯЗЫКА
Соңғы мақалалар:
БАТЫРЛАР ЖЫРЫ КЕЙІПКЕРЛЕРІН БІРІЗДЕНДІРУ
ТОЛЫҒЫРАҚ
2) 
3) 
4) 
Соңғы кезде қазақтың байырғы сөздерін орынсыз қолдану көбейіп кетті. Осы қалпымен жосылтып тарта берсе, бізден кейінгі ұрпақ қара танымай қаңғып кететін шығар.
Өткен жолы бір басылымнан оқыдым, «Алаштың адуынды азаматтары» дейді. Тіпті сөз төркінін танитын, атақ-даңқы Алашқа мәшһүр айтыскер ақын ағамның жинағының аңдатпасында да жүр. Ақынның ақындығын айғақтайтын тұсқа мынадай анықтауыш қосыпты «адуынды айтыскер ақын». Бұрынғы түсінікте адуын сөзі алдымен әйел қауымына арналса керек-ті. Оның ішінде де долы, ызалы әйелге. Ертеректе ел ішінде «әне бір әйелге жоламаңдар, адуынды, тілі тиеді» деп сақтандырып жататын. Бұрынғылар бізге қарағанда қазақ тілін жақсы білген ғой. Қазір талғам төмендеп, түйсік жоғалған тұста адуын сөзін азаматқа да, ақынға да қолдана беретін болдық. Осыдан барып қой, кейінгі ұрпақ анығы осы екен деп үйреніп кететін болса, мықты екеніңізді көрейін, түзетіп көріңіз.
Тағы бір көп қолданылғандықтан әбден ақжем болып, түте-түтесі шыққан сөздің бірі «атсалысты». Маған нанбасаңыз, кез келген өз тіліміздегі басылымды алып, оқып көріңізші. Әлдебір мемлекеттік бағдарламаның орындалуына, кез келген үлкенді-кішілі шараның өткізілуіне қиян-кескі «атсалысып жүрген» біреулерді көресіз. Осы арада қаламдас қауымға ұсыныс айтқым келеді. Әбден сілікпесі шығып, шаршаған осындай сөздерді бірер жылға демалысқа шығарып жіберейікші.
Тағы бір басылымнан оқыдым. Елдің екі тізгін, бір шылбырын қолына ұстап жүрген дөкей ағам демографияның дүмпуіне атсалысыпты. Зайыры ол сәбилердің перзентханадан балабақшаға дейінгі, білім ошағына дейінгі мехнатты жолын жеңілдетуге үлес қосқан болар. Ал басылымның жазуы жаңағыдай. Бір оңдысы, кейінгі інілер газет оқымайды ғой. Оқыса, демографияның дүмпуіне үлес қосқан жаңағы дөкейдің көкейіндегі ойға тілегі қабысқан келіндердің келесі күні көздері көгеріп жүрер еді.
"Жас қазақ" газеті
ПІКІР АЛМАСУ
22/04/2024 12:18
МЕКТЕПТЕГІ ЖАҢАРТЫЛҒАН БІЛІМ БЕРУ БАҒДАРЛАМАСЫ: АРТЫҚШЫЛЫҚТАРЫ МЕН КЕМШІЛІКТЕРІ
|
12/04/2024 15:42
«МЕМЛЕКЕТТІК ТІЛДІҢ ҚОЛДАНЫЛУЫ, ОҚЫТЫЛУЫ, ЗЕРТТЕЛУІ» атты дөңгелек үстел өтті
|
01/04/2024 13:22
МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ МЕКЕМЕЛЕР МЕН БАСТАУЫШ МЕКТЕПТЕГІ МЕМЛЕКЕТТІК ТІЛ» атты семинар-кеңес өтті
|
18/03/2024 14:07
ҒАЛЫМДАРДЫҢ ҚАЗАҚ ТІЛІНДЕГІ ОРФОГРАФИЯЛЫҚ СӨЗДІКТЕРГЕ ЖҮРГІЗГЕН ЗЕРТТЕУІНЕ ТАЛДАУ
|
ТЕКСТ