THE STATE LANGUAGE DEVELOPMENT INSTITUTE
МЕМЛЕКЕТТІК ТІЛДІ ДАМЫТУ ИНСТИТУТЫ
ИНСТИТУТ РАЗВИТИЯ ГОСУДАРСТВЕННОГО ЯЗЫКА
Соңғы мақалалар:
БАТЫРЛАР ЖЫРЫ КЕЙІПКЕРЛЕРІН БІРІЗДЕНДІРУ
ТОЛЫҒЫРАҚ
2) 
3) 
4) 
Телевизияда айтылған әрбір сөз ұлтқа қызмет етуі керек
Авторы: Мәриям ӘБСАТТАР
14/06/2017 15:13 0 41008 0
Қымбат ДОСЖАН, «Оян.kz» бағдарламасының продюсері:
«Ел арна» қай кезде де елді елең еткізерлік бағдарламалар мен тың идеялардан қалыс қалған емес. Ал енді мамыр айынан бастап «Оян.kz» деген атпен әуе толқынында жарқ ете түскен танымдық таңғы бағдарламасы тіпті қалғып кеткен көрерменді ұйқы құшағынан жұлып аларлықтай сипатқа ие деуге әбден негіз бар. Ең бастысы, ол отбасылық құндылықтарды насихат-тауды басты бағыт еткен. Биыл елімізде алғаш рет Отбасы күні аталып өткенін ескерсек, «Оян.kz» бағдарламасының өзектілігі өздігінен айқындала-ды. Тіпті тізгінін Қазақстанның Халық артисі Тұңғышбай Жаманқұлов пен қазақты әлемге танытып жүрген опера жұлдызы, ҚР еңбек сіңірген артисі Майра Мұхамедқызына табыс етілуі де «Оян.kz»-тің осал жоба еместігін аңғартқандай. Әр сенбі, жексенбі өзіміз қалт жібермей тамашалап жүрген бағдарлама жайлы толығырақ біле түсу үшін біз осы бағдарламаның продюсері, белгілі тележурналист Қымбат Досжанды әңгімеге тартқан едік.
– Қымбат ханым, «Оян.kz»-пен бірге таңды атырып жүргенімізге біраз болды. Өзіңіз де білесіз, адамның күні бойғы көңіл күйі де еңбекке не оқуға деген құштарлығы, ең алдымен, оның қалай оянуына тікелей байланысты. Ендеше, «Оян.kz»-ны жарыққа шығарарда сіздер, ең алдымен, осы жағын әбден зерттеп, ел-жұртқа таң сәріден не қажетін талқылаған боларсыздар?
– «Ел арнада» бұған дейін таңғы бағдарлама болған емес. Ендеше, «Оян.kz» арнамыздың алғашқы таң сәрілік жобасы дей аламыз, мұны бір деңіз. Бағдарламаның екінші бір ерекшелігі – еркін әңгіме, дастарқан басындағы ойлар, сондай-ақ аға буын мен жас буын арасындағы көзқарастардың таразылануы. Сондықтан да біз жүргізушілікке әдейі Тұңғышбай Жаманқұлов ағамыз бен Майра Мұхамедқызы сынды білімді әрі өмірден мол тәжірибесі бар белгілі тұлғалармен қатар, Абылай мен Елжан сынды жас жүргізушілерді отырғыздық. Біз әуел баста күткендей, жүргізушілердің қайсысы болсын өздерін студияда отырғандай жасанды ұстаудан аулақ, өзара еркін де емен-жарқын әңгіме құрып, сондай-ақ «Бағыт», «Отбасылық альбом», «Лебіздер легі», «Әлемтор», «Үлгілі отбасы», «Мәдениет жаңалықтары», «Шебердің қолы ортақ», «Бұлақ көрсең көзін аш» секілді айдарларға да жақсы тұздық жасап отырады.
– Екі буын көрермен аудиториясын қамтимыз деп отырсыз, осыған нақты дәлел келтіре түссеңіз?
– «Әлемтор», «Шоу-бизнес жаңалықтары» айдарларын айрықша көрсетер едім. Себебі онда біз жастардың көзайымына айналған көп ақпараттың ішінен ұлтқа пайдалысын ғана сүзіп алып көрсетуге тырысамыз. Бұл арқылы біз, әсіресе, шетелде оқып жатқан, шетелдік озық компаниялар мен өндіріс орталарында білікті маман болып жүрген отандастарымызбен онлайн түрде сұхбаттасып, ол жақтағы бізге пайдалы кеңестерді, жастарға керек бағыт-бағдарды солардың білім алу жолындағы талпыныстары арқылы жас көрермендерімізге ой салып жатырмыз деп ойлаймын. Ал «Отбасылық альбом», «Лебіздер легі» сияқты айдарларымыз аға буын үшін қажет екенін көрерменнің өзі бағамдап жатқан болар.
– Қымбат ханым, сіз телеарнаға кеше-бүгін келген адам емес, көрермен мойындаған тележүргізуші, әрине, мықты білікті мамансыз. Сондықтан, жалпы, арна мен психология мәселесіне толыққанды жауап бере алатыныңызға күмәніміз жоқ. Қалай ойлайсыз, қазіргі таңда қазақ телевизиясының ұрпақ алдындағы парызы қандай болуы керек?
– Қазір біздің ұлтымыз үшін, шын мәнінде, бәрі керемет болып тұр деп айту да қиын. Себебі көзіміз көріп отыр, жақсылыққа да, жамандыққа да құмар бір ұрпақ өсіп келеді. Бұрындары жағамызды ұстап, таңғалатын жайтқа қазір көзіміз үйреніп, етіміз өліп кеткендей халге жеттік. Сондықтан біз осы тұста ойлануымыз керек. Тәуелсіздік алғалы да тұтастай бір буын өсірдік, тәрбиеледік, оларға не үйреттік, осы ретте бізден қандай ағаттық кетті? Осындай күрделі мәселелерді ойласақ, «ұлттық идеологиямыздың бағыты айқын ба» деген түпсіз сауал өздігінен өзінің тұңғиығына батырып әкетеді. Қазір экран мен ғаламтордың заманы. Қаптаған ақпараттың, тіпті адам психологиясын есеңгіретіп тастарлық күш алып кеткен жайы бар. Осы орайда дәл бүгінгі қазақ телевизиясының жайы алынбас қамалға тап келген жалаңқол сарбаздың күйін елестетеді еріксіз. Бірақ біз мықты халықпыз, ұлтымыз өзінің бір тамшы қанының өзі талайға қарсы тұратын тектілігін бір емес, сан мәрте дәлелдеген. Бізде ананың сүті, әкенің қанымен берілген, сондай-ақ ұлттық салт пен дәстүрге негізделген тәрбие бар. Сондықтан да әр азамат өзінің ұрпақ алдындағы борышы мен парызын өтеп кетуге міндетті. Ал телевизияда айтылған әрбір сөз ұлтқа қызмет етуі керек деп ойлаймын.
– «Оян.kz»-тің о баста көздегені не еді және сол нысанаға қаншалықты дөп түстік дей алар едіңіз?
– Қай істі де бастамас бұрын адамның мақсат қоятыны анық. Олай болса, біз «Оян. kz» арқылы көрерменді оятуды көздедік, онда да мәселе тек таңертеңгі оятуда емес екенін түсініп отырған шығарсыздар. Кешегі Алаш алыптары қазақтың оянуын ойлап қандай күй кешті?! Біз де тура сол рухта қалғып бара жатқан ұлтты селт еткізуді көздеген едік. Дәл бүгін сол нысананы дөп бастық демесек те, болашақта біздің бағдарлама ұлт үшін кішкентай болса да қозғаушы күш болса, ұлттың оянуына түрткі болса, еңбектің ақталғаны деп білем. Болашақта отбасылық бағыттағы жақсы айдарларды, рухани тазалыққа жетелейтін хабарларымызды көбейтеміз деп ойлаймын. Ал бүгінгі барлық жағдайы жасалған қоғамда жастардың санасына жақсылық пен ізгіліктің сәулесі құйылса деген ішкі бір күш біздің ұжымды қашанда алға жетелеп отырады.
– Бағдарламаны риясыз қабылдағандармен қатар, сынаушылар да болды ма?
– Әрине, сынаушысы жоқ жерде ешнәрсе өзгермейді. Дегенмен телевизия мамандарының бір қателігі деуге де келмес, кәсіби пікірін айтатыны бар, мен ол пікірлерді құрметтеймін. Бірақ біз телевизияның ішкі «кухнясын» ғана басты назарға ұстап, көрерменді ұмытып кететін кездеріміз де болады. Осы бағытта сынаушыларға мен «сіздер кәсіби тұрғыдан емес, қарапайым көрермен ретінде қарап көріңізші» деп отырамын. Көрерменге не керек, көрерменді иландыратындай қандай жаңа форма ойлап табу керек, соны ескеруіміз керек. Әрине, кәсіби мамандардың көзқарасы да керек және біз кәсіби мамандармен жұмыс та істейміз. Кейде авторлық киноларды көпшілік көрермен түсіне бермейді ғой, себебі ол көрерменнен алшақтау. Сол сияқты құбылыстар телевизия саласында да қайталанбас үшін көрерменмен үнемі санасып отыру қажет дер едім. Қашанда көрермен көңілі біз үшін патшадан биік, мәртебелі. Таңертеңгілік жылы сезіммен елге жырмен шашу шашып, қазақы қалжыңы мен қарапайым әңгімелері арқылы көрермен көңіліне ізгілік сыйлап келе жатқан бағдарламалар көп бола бергей. Ең бастысы ОЯУ жүрейік ағайын!
– Тұшымды ойларыңыз бен өткір көзқарасыңызға рақмет. Сіздерге шығармашылық табыс тілейміз.
Оян да, ойлан!
Жалпы, «Ел арна» – елдің арнасы, елдің айнасы. Айна болу, шын мәнінде, қиын нәрсе. Себебі айнадан көрінген келбеттің сүйкімді немесе керісінше, қорқынышты болуы айнадан емес, ойдан, ардан, рух пен жігерден болса керек. Заман өзгерген сайын адам да өзгеруде. Бұрын ойдың құрбаны болған зиялыларымыз елді оятуға барын да, арын да салды. Кейде бүгінгі күннің желігіне ілесіп, шоудың құрбаны боп жүрген жандарға да іштей күйінесің. Бірақ бұл да уақытша болса керек. Шүкір, бәрі өзгеріп келеді.
Алаш айнасы
ПІКІР АЛМАСУ
ТЕКСТ