Шаршамас кемпір көрдім жалғыз аяқ,

Аузына тістеп алған шиден таяқ,

Жүрген сайын белбеуін қабаттайды,

Беріпті әсемдікті аямай-ақ.

/Ұршық/. 

 

 

Ақ күшігім жүгіре-жүгіре буаз болды.

/Ұршық/. 

 

 

Жалғыз ғана көзі бар,

Алтыннан белбеуі бар,

Жыңғылдан таяғы бар.

/Ұршық/.

 

 

Мұрның-мұрның, мұрынды,

Мұрның неден жырылды?

Аузы-басын түк басып,

Сені неден жын ұрды?

/Ұршық/. 

 

 

Көк лағым көген сүйреді.

/Ұршық/.

 

Көрінген жол үстінде доғалай бас,

Қолы жоқ, аяғы жоқ бұл қалай бас?

Жағынан шапалақпен сипап ұрсаң,

Атындай жолаушының жорғалай бас.

/Ұршық/.

 

 

Зырлайды күшік әжемнің

Қолынан сүйек кеміріп,

Күн асқан сайын ақ күшік

Барады мүлде семіріп.

/Ұршық/.

 

 

Жиһанда бір құс көрдім жалғыз аяқ,

Аузына тістегені қылдан таяқ,

Бір ұрсаң шапалақпен семіреді,

Белбеуі бар белінде сансыз қабат.

/Ұршық/.

 

 

Бар екен бір мақұлық жалғыз аяқ,

Аузына тістегені шетен таяқ,

Құдайдың құдіретіне таңғажайып,

Белбеуі беліндегі тоқсан қабат.

/Ұршық/.

 

 

Ақ лағым арық еді,

Құйымшағы сымпиған.

Әжем бір күн бағып еді,

Семіз болды бұлтиған.

/Ұршық/.

 

 

Шыр көбелек айналар,

Беліне жіп байланар.

/Ұршық/.

 

 

Бөркі бар жақсы басында,

Он кісі бар қасында,

Бұйда тағып жетектеп,

Үйреттім өзім жасында.

/Ұршық/.

 

Іші қуыс,

Тысы тас.

/Ұршық бас/.

 

 

Бар екен дүниеде жалғыз көзді,

Сол көзбен дүниенің бәрін кезді.

Әлемді он сегіз мың киіндіріп,

Дүниеден жап-жалаңаш өзі безді.

/Ине/.

 

 

Сүйегі бар, еті жоқ,

Көзі бар, беті жоқ.

/Ине/.

 

 

Тап-тап, тап жорға,

Табаны үшкір көк жорға,

Желіп кетсе жеткізбес,

Жерге түссе табылмас.

/Ине/.

 

 

Жылт-жылт еткен,

Жылғадан өткен.

Балдырған безген,

Кентті кезген.

/Ине/.

 

 

Бір кішкене білауыз,

Ол білауыз шығып болса,

Жұрттың бәрі жалауыз.

/Ине/.

 

 

Кішкене темір,

Шидеректің о жағынан,

Бұ жағынан өтеді.

/Ине/.

 

 

Байлап едік тайлақты,

Мұрнынан арқан өткізіп,

Байласам да тұрмайды,

Шыр айналып жүгіріп.

/Ине/.

 

 

Жылт-жылт етеді,

Жүгіріп өтеді.

/Ине/. 

 

 

Кірш-кірш етеді,

Ішіне кіріп кетеді.

/Ине/. 

 

 

Жылмаң-жылмаң етеді,

Жылмаңдатып сайдан өтеді,

Із-міз тастап өтеді.

/Ине/.

 

 

Мұрнында байлауы бар,

Адамның айдауы бар.

/Ине/.

 

 

Дүниеде бір жебір құрт бар,

Артында бір жібі бар.

/Ине/.

 

 

Дүниеде бар екен жалғыз көзді,

Киімін үйіп тастап, күдер үзді.

/Ине/.

 

 

Жүгіріп кетсе жүйрік бір,

Лып-лып етіп ойнаған.

Кереметі құйрық бір,

Құтаймай-ақ қойды оған.

/Ине/.

 

 

Қылдырықтай бір нәрсе иретілген,

Мойнында ұзын арқан сүйретілген.

/Ине, жіп/.

 

 

Бір тышқанда екі құйрық.

/Ине, жіп/.

 

 

Аузы менен көзі бар,

Сүйретіп досын ертіп жүр.

/Ине, жіп/.

 

Сулап-сулап тұрғыздым,

Итеріп-итеріп кіргіздім.

/Ине,жіп/.

 

 

Бастайды көп жыланды бір көк жылан,

Бір нәрсе жыландармен соғыс қылған, 

Көк жылан бір нәрсеге көнек болып,

Тауысып барлығын да тыныш қылған.

/Ине, жіп/.

 

 

Жансыз бір зат адамның айтқанын қылғызады,

Семсерін сермеп, найзаға тік тұрғызады,

Шағылысуы бар, баласы болмайды,

Күндіз шағылысады, түнде дем алады.

/Ине, түйме, түймені тігу/.

 

 

Сүйрей, сүйрей сүйреткімді жоғалттым.

/Сабақты ине/.

 

 

Ін қазып тұмсығымен жып-жып еткен,

Арқаны жүреді артта қалмай ерткен.

Жыбырлап істегені тез өнеді,

Іс қалып алғыс алар талай көптен.

/Біз, тарамыс, етікші/.

 

 

Екі басты жалмауыз,

Кейіп аузын ашады.

Алдына түскен нәрселер,

Өзінен-өзі қашады.

/Қайшы/.

 

 

Бір әйеки құс екі қанатының,

Ұшында екі көзі бар,

Анжал-манжалды өзі алып жей алмайды.

/Қайшы/.

 

 

Тіс деген жоқ, ерні өткір,

Қазықтаулы көмейі.

Қан шығармай өмірде бір,

Өлтіреді, жемейді.

/Қайшы/.

 

 

Бар екен бір жансыз зат сиыр тұмсық,

Матаның күнде жейді басын қыршып,

Матаның жеген сайын басын қыршып,

Артынан түбіт тұрар қыл-қыбыршық.

/Қайшы/.

 

 

Бір нәрсе өзі жансыз жоқ қой жаны,

Бір тарау ортасында байлағаны.

Өзі жансыз жандының себебімен,

Қалады жерге түсіп шайнағаны.

/Қайшы/.

 

 

Бір нәрсе үш аяқты сүйір тұмсық,

Жейді екен бір жайынның басын қыршып.

Жесе де ол жайынның тояры жоқ,

Қарасаң ішін ашып шөп пен қылшық.

/Қайшы/.

 

 

Қолымда бір құсым бар екі басты,

Аяғын басқан кезде нәрсе қашты.

Аузын аждаһадай ашқан кезде,

Өлектеп атып тастар ішкен асты.

/Қайшы/.

 

 

Жарқылдаған қос қылыш,

Қолға тисе жоқ тыныш.

/Қайшы/.

 

 

Сызылған жолға түседі,

Бойына шақ қып пішеді.

/Қайшы/.

 

 

Екі темір бірігіп,

Кесіп, пішіп береді,

Екеуі бірге жүрмесе

Жоқ қой бізге керегі.

/Қайшы/.

 

 

Бір шұқырда мың шұқыр.

/Оймақ/.

 

 

Мылжа басты,

Мың көзді.

/Оймақ/.

 

 

Адамға сонша пайдалы,

Басында сансыз көзі бар.

/Оймақ/.

 

 

Бір атым бар өзі өте шабан,

Бірден артық мінбейді оны адам,

Қамшылап күні бойы тебінсем де

Япыр-ай жылжымайды төрт-бес қадам.

/Өрмек/.

 

 

Қыл-қыбыр да жүн қыбыр,

Жұла берсе жарасар.

Екі мұртын қайырып,

Ұра берсе жарасар.

/Өрмек/.

 

 

Қылмаң-қылмаң етеді,

Қаға берсең жарасар.

Екі жағын жапырып,

Ұра берсең жарасар.

/Өрмек/.

 

 

Жүріп келем, жүріп келем,

Екі етекті қусырып ұрып келем.

/Өрмек тоқу/.

 

 

Қосақтап серпе бердім,

Соңынан жорта бердім.

/Өрмек тоқу/. 

 

Сөкі басын сөлкитіп соға берсең бітеді,

Екі бұтын талтайтып ұра берсең бітеді.

/Өрмек тоқу/. 

 

 

Міне, шашым, аллаға,

Бақан, қылыш, қолға ала,

Қолымда қамшы орама

Қылыш салдым тамақтан,

Тамшы да жоқ қан аққан,

Өлтіріп әбден болғанда

Көргеннің бәрі жаратқан.

/Өрмек тоқу/.

 

 

Жыңғыл тақтым жұртыңа,

Жылпылдап бұтыңа,

Әне-міне дегенше,

Өте шықтым сыртыңа.

/Өрмек тоқу/.

 

 

Өзен бойын өрледім,

Су таба алмай шөлдедім,

Оң қолымдағы найзаны,

Олай-бұлай сермедім.

/Өрмек тоқу/.

 

 

Ұзын-ұзын жолдар бар,

Үйрек қонар көлдер бар.

Ат үстінде шоқиып,

Отыратын күндер бар.

/Өрмек, шекпен тоқу/.

 

 

Сиыр сойдым жұртыма,

Сымпылдаттым бұтыма.

/Өрмек және оны тоқушы әйел/.

 

 

Мамық, шуаш иісті,

Шыр айналып жіп болар,

Тоқыса жылылығы күшті

Ағашқа құйындап оралар.

/Иірілген жүн, жіп/.

 

 

Құрап-құрап тон піштім,

Құлынды биеге бергісіз.

/Тоқылған ши/.

 

 

Жарға жаңқа жабысқан,

Екі үзеңгі қағысқан.

/Ши тоқу/.

 

 

Шым шиедей қотыр.

/Кесте/.