Қанаты бар, жаны жоқ ,

Табаны бар, аяғы жоқ .

Өзі ұшады, аспанда жүреді ,

Теңізден де, таудан да өтеді.

/Самолет/.

 

 

Құс сияқты, құс емес,

Самғап ұшқан биікке.

Қанаты бар қақпайды,

Жүрсе де сондай биікте.

/Самолет/.

 

 

 

Бір жайын көк жүзінде еткен сайран,

Көргендер қызметіне болар қайран,

Зымырай зулағанда ізі түспес,

Қайткенде тиеді деп көпке пайдам.

/Самолет/.

 

Бір қыран аспанда ұшып қалықтаған,

Күндіз-түн жердің жүзін шарықтаған.

Қанаты ағаш, кеудесі темір болат,

Ұшса да қанша алысқа талықпаған.

/Самолет/.

 

 

Әне кетті өзі,

Көрінбейді ізі,

Кімнің күші,

Кімнің ісі?

/Аэроплан/.

 

 

Бұл жалғанда жаны бар,

Міндім қайық.

Көз көрімге кетеді болып ғайып.

/Аэроплан/.

 

 

Бір балық көк жолында еткен сайран,

Дамылды көрінеді келді қайдан .

Аузына бір шабақты тістеп алып,

Деп айтар жата алмаймын тапсаң ойлан.

Заулайды қайда барса ізі түспес,

Мақсаты-тигізем деу көпке пайдам.

/Аэроплан/.

 

Бар екен үлкен жорға қайқаңдаған,

Тұяғы жерге тимес тайпалмаған,

Сағатта мың шақырым жерге барып,

Көңілін еш пенденің қайтармаған.

/Аэроплан/.

 

 

Пырылдар көкте инелік ,

Инелік емес үй делік.

/Вертолет/

 

 

Бір қалта бар қабат-қабат,

Айналасына жұрт таң қалад.

Көктен жерге лақтырсаң да,

Алып түсер сау-саламат.

/Парашют/.

 

 

Жоқ оның моторыда, қанаты да,

Сонда да ұшқыштардың санатында.

/Парашют/.

 

 

Дүниеде бір жүйрік бар,

Жалғыз көзі жайнаған.

Мың кісі сансыз темірді

Арқасына байлаған.

Дем алмастан бақырып,

Жердің жүзін шарлаған.

Тау-тасты қопарып,

Мұрнынан лебі парлаған.

/Паровоз/.

 

 

Топтанып келе жатыр қара қабан,

Ойлаған жерлеріне тынбай барған.

Аузынан қара көбік бұрқ-бұрқ шығып,

Болдырып шаршамайтын сондай айуан.

/Паровоз/.

 

 

Бар екен бір нақты зат түсі қара,

Сүйрейді неше мың пұт іліп ала.

Болғанмен жүгі ауыр, жүрісі тың,

Таңданады көрген жандар тамашаға.

/Паровоз/.

 

 

Бір керуен қатарында өңшең түйе,

Аузынан жалын шығар қара күйе,

Жүрмейді ұрса-дағы басқалары,

Бәріне жалғыз бура болған ие.

/Поезд/.

 

 

Қара нар қатарынан бір озбаған,

Боз інген ботасы жоқ құр боздаған.

Қызыл ат желмей, жортпай алысқа ұзап,

Аяғын анда-санда бір қозғаған.

/Поезд/.

 

 

Ойланып мен жұмбақты енді жазам,

Дүниеде бар бір күшті қара қазан,

Үстіне жанды-жансыз толған мүлік ,

Ән салып кетіп жатыр азан-қазан.

/Поезд/.

 

 

Ұзын-ұзын жолы бар,

Жолмен жүред жануар.

Дауысы зор әндетсе,

Денесі болат жануар.

Өзі жүрсе ертеді,

Жолдасын бастап жануар.

/Поезд/.

 

 

Жүйрік бар жер бетімен самғайтұғын,

Жол салса жері бар ма бармайтұғын?

Аяғын жазды күні жерге баспай,

Қыста да қар үстінде талмайтұғын.

Соңына ертіп алған серігі көп,

Зымырай бірге ілесіп қалмайтұғын.

Жануар су ішсе де шөп жемейді,

Шын жүйрік шабысынан танбайтұғын.

/Поезд/.

 

 

Ақырып айқай салар аузын ашып,

Жеп қояр деп ойлама үркіп, сасып,

Адымы бір күншілік жерді басқан,

Жолынан жан мақұлық тұрар қашып.

/Отарба/

 

 

Жаһанда бір жолаушы аузын ашып,

Аяғын келе жатыр жылдам басып.

Жарқырап маңдайында екі көзі,

Қлезде жеткізеді жерге қашық.

/Автомобиль/

 

 

Төрт аяқты ,екі көзді,

Өзі жансыз жүреді.

От пен майдан жемі бар,

Құрыш болат жүрегі.

/Автомобиль/

 

 

Бір жануар домаланған екі көзді,

Адамның ықпалымен жүреді өзі.

Сияды ішіне оның төрт-бес кісі,

Жарқырап түнде жортса екі көзі.

/Жеңіл машина/

 

 

Кеудесінде жаны жоқ,

Тамырында қаны жоқ.

Май жейді ,

Су ішеді.

/Машина/

 

 

Тау басында кібіт көрдім ,

Оны ашатын кілт көрдім.

Екі басты жүйрік-ті,

Ортасына мініп көрдім.

/Машина/

 

 

Жүйіткіген дәу үйінде,

Жүйрік деп ел сүйінді.

Тас жолда жұртты тасып жүр,

Жылдамдыққа басып жүр.

/Автобус/

 

 

Төбесі сымға тимесе,

Ол ешқашан жүре алмас.

Өз иесі басқармаса ,

Оны ешкім бұра алмас.

/Трамвай,троллейбус/ 

 

 

Жоқ даусы,жоқ сөзі,

Жарқырайды көп көзі.

Жолыңды ашып тұрады,

Бұйрығын жұрт ұғады.

/Светофор/ 

 

 

Бір үйде бір құс отыр мекен еткен,

Он жігіт кезек-кезек қызмет еткен.

Қолына қалам алмай хат жазады,

Келіп тұр түрлі әріп әрбір шеттен.

/Баспа машинка/ 

 

 

Шың ,етсе шыңқылдайды әлек-шәлек,

Жыбыр-жыбыр шимайы бөлек-бөлек.

Шырай беріп шимайы барлық жанға.

Несі барын білмеймін көз телміреді.

/Баспа машина/ 

 

 

Салалы саусағы бар сабақ тарақ,

Тықпалап біреуіне бірін таяп.

Былғаныш қара күйе қарны айналып,

Текшелеп жиып береді сандықтай-ақ.

/Баспа машина/ 

 

 

Қара атан тынбай жүріп ақырады ,

Артынан ертіп алып төрт-бес жанды.

Қыртысын қара жердің қақ айырар,

Күшті де көріп пе едің мұндайларды?

/Трактор/. 

 

 

Қара азбан дем алыс жоқ бақырады,

Қолы көп сансыз саусақ батырады.

Тісімен қара жерді быт-шыт қылып,

Жер үстін борандатып шарқ ұрады.

/Трактор/. 

 

 

Денесі ирек-ирек жалғыз тісті,

Бір өзі бітіреді сонша істі.

Тісіне қанша салмақ салса-дағы,

Созылғыш, әрі сынбас, әрі күшті.

/Трактор/. 

 

 

Төрт аяғы бар,

Артқы аяқтарының тұяғы бар.

Сирағы темірден,

Тұяғы болаттан.

Май ішеді бензиннен,

Бұл не деген жануар?

/Трактор/. 

 

 

Гүр-гүр етеді көкірегі,

Жүрсе көксау секілді,

Күш дегенің өте мығым,

Тасиды кейде егінді.

/Трактор/. 

 

 

Айдалада бір нәрсе көресің бе,

Бар екен жалғыз көзі төбесінде.

Апырай немене деп барып қалсам,

Жаны бар алқам-салқам денесінде.

/Түнде жер айдап жүрген трактор/. 

 

 

Отыз аттың күші бар, бір тұлпардың,

Келеді оған әлі топты жанның.

Сом болат тұяғымен тартып жерді,

Табады бір керегін шаруаның .

/Трактор/. 

 

 

Бұрқылдаған қара нар,

Аласұрар шатынап.

Жүрген жері ор болып,

Қала берер қазылып.

/Трактор/. 

 

 

Төрт аяқты, екі көзді,

Кеудесі бар, басы жоқ,

Білегі бар,аяғы бар,

Өзі күшті, қолы жоқ.

/Трактор/. 

 

 

Кеудесі толған күш,

Табаны толған тіс.

/Трактор/.

 

 

Бір нәрсе ауырлығы алты батпан ,

Ызаланса ашуланып жерді қапқан.

Ұстасы адамзаттың соққан емес .

Бағалап сом темірге күміс жапқан.

/Трактор соқасы/

 

 

Бір батыр тамақ берсең ,жұта берер.

Қшінде сүйектері бақша-бақша,

Уатып талқан қылып құя берер.

/Комбайн/

 

 

Сабан той бастап,

Салды бір әнді.

Сабанды тастап,

Сыпырды дәнді.

/Комбайн/

 

 

Бас салып талқандайды қырқып, кертіп,

Адамзат зыр жүгірер құрмет етіп,

Тамағын тойғыза алмас кешке дейін,

Барша адам жұмыс қылған, қызмет етіп.

/Комбайн, жұмысшы/

 

 

Болғанда екі қанат, отыз қолы,

Қалады тап-тақыр боп жүрген жолы,

Бар екен алақандай аралшығы,

Адамзат пайдаланып жүр ғой оны.

/Шөп тырма/.

 

 

Бір нәрсе келе жатыр сондай епті,

Сайраған сақылдаған тісі көпті,

Жұтпайды, тістегенмен қайта құсар,

Мал, мақұлық сол құсықтан қорек етті.

/Шөп машина/.

 

 

Бір нәрсе қозғалады желіп, жортып,

Көзіне көрінгенді жейді жұтып,

Жұтқанын бір ұртынан түсіреді,

Адамзат пайдаланар керек етіп.

/Молотилка/.

 

 

Өздігінен жүрмейді, жарыспайды,

Кісі мінсе жарыстан қалыспайды.

Аяғы екеу болғанмен ізі жалғыз,

Сағатта талай жерді қарыштайды.

/Велосипед/.

 

 

Екі аяқты, бір басты,

Жүгіреді тым қатты.

/Велосипед/.

 

 

Екі аяқты жануар,

Жаны жоқ, басқан ізі бар.

Үзенгілі, жүгенсіз,

Тартпасы жоқ, ері бар.

/Велосипед/.

 

 

Бір зымырақ дүниеде екі аяқ,

Күш берген оған дағы аямай-ақ

Адамды көтеріп ол ұшады екен,

Былқылдап құс төсектей жұмсақ тұяқ.

/Велосипед/. 

 

 

Кем көрмеймін аттан өзін,

Мініп жүрем баптап өзін.

Бірақ аттай жем жемейді,

Болдырмай, шөлдемейді.

/Велосипед, мотоцикл/. 

 

 

Мысықтан зор бойы бар, бірақ жансыз,

Адамға пайдасы көп тіпті сансыз.

Бірдей қызмет атқарды малменен ол,

Үстіне шығарар ол еш амалсыз.

/Мотоцикл/. 

 

 

Бардым базарға,

Алдым бір жорға,

Жорғалаттым жолдан жолға.

/Мотоцикл/. 

 

 

Дүниеде бір нәрсе бар бек қуатты,

Бойына жиып алған салтанатты.

Төбеде екі түрлі айдары бар,

Жүреді су сабалап құс қанаты.

/Пароход/. 

 

 

Үйрек емес, қаз емес,

Балық емес судағы,

Өзі жүзе біледі.

Жемі көмір және май,

Шешуін кім біледі?

/Пароход/. 

 

 

Судан шықты тасбақа жылмаңдаған,

Қайқайтып ап тұмсығын сумаңдаған.

Денесі болат темір сондай мықты,

Артқы жағы бұрқылдап, сырдаңдаған.

/Моторлы қайық/. 

 

 

Жылдам барып қайтады,

Не айтсам соны айтады,

Жатырқамайды ешкімді,

Бекер деп кім айтады.

/Телефон/. 

 

 

Бір құсым бар жаны жоқ,

Қанатының саны жоқ.

Кісіге өзі тым жақын,

Сөйлесуге дамыл жоқ.

/Телефон/. 

 

 

Көзге түртсең сөйлейді,

Көзім ауырды демейді.

Сұрауға жауап береді,

Адамға осы керегі.

/Телефон/. 

 

 

Шыр-шыр етеді,

Құлағыңнан өтеді.

Ұстай алсаң сөйлеп кетеді.

/Телефон/.

 

 

Бір жәшік төрт бұрышты сырғасы бар,

Көтерсең сырғасынан даусы шығар.

Қанша алыс болсаң-дағы екі сырға,

Есітіп бір-біріне жақын қылар.

/Телефон/.

 

 

Бір нәрсе доп-домалақ ақылы зерек,

Қолына ұстағаны ағал терек.

Беліне орағаны мәсен белбеу,

Ауыздан шыққан сөзді білер зерек.

/Телефон мен сымы/.

 

 

Бір нәрсе қуыс-қуыс болған өзі,

Адамша естіледі айтқан сөзі.

Дауысы анық болып шыққанменен,

Көрінбес бас-аяғы екі көзі.

/Радио/.

 

 

Бір бұлбұл отырады салып әнді,

Жүруге аяғы жоқ, емес жанды.

Өнері қандай асқан деп ойлаймын,

Әп-сәтте жер түбінен хабар алды.

/Радио/.

 

Адам емес, тілі бар,

Әрбір үйден табылар.

Үй емес жалғыз тұрағы,

Көшеде де тұрады.

/Радио/.

 

Ай болмас айдан айға ауыспаған,

Ақылын пенде біліп тауыспаған.

Дүниеде өзі жансыз, ғажап екен,

Адамзат тиіп кетсе дауыстаған.

/Радио/. 

 

 

Есіксіз үй кішкене,

Әңгіме айтар кей шақта.

Жан адам жоқ ішінде,

Ән де салады кей уақытта.

/Радио/.

 

 

Жаны жоқ сөйлеп тұрған денесінде,

Ұмытпай мәңгі қалған сөз есінде.

Тарихтан бұрынғы өткен хабарлайды,

Мәделі тығулы тұр кеудесінде.

/Кино/.

 

 

Сөйлейді жан жоқ кеудесінде ,

Қызықты мағына бар кеңесінде.

Суретін шежіре етіп тартып берер,

Болғанын қанды майдан егесінде.

/Кино/.

 

 

Қараңғы тамның ішінде,

Ақ төсектің үстінде.

Бір-бір жарым сағат ішінде,

Бір адамның тағдыры шешіледі.

/Көгілдір экран/.

 

Ән салады чемодан ,

Қшінде тұр көп адам.

Естімейді сөзіңді ,

Сөйлесең де сен оған.

/Теледидар/.

 

 

Бүп-бүккіш күміс құйрық ,серке санды ,

Ой желке жалпақ маңдай ,жібек жалды.

Бекініп жар астында жатқан жауға,

Барды да кешікпей-ақ найза салды.

Суарып анда-санда шалдырмады ,

Білмейді қысы-жазы арығанды.

/Қол машина/.

 

 

Жайма жалды, серке санды,

Ұстағанда құйрығын түріп алады.

/Қол машина/.

 

 

Жоғарыда айдадым ,

Белін жіппен байладым.

Сыпыра тақта астында,

Шалып, қағып ойнадым.

/Қол машина/.

 

 

Жансызды жалғыз аяқ зарлатады,

Аяғын бір көтеріп, бір басады.

Апырмай бұл не екенін біле алмадым,

Айында тітімдей-ақ нәр татады.

/Қол машина/.

 

 

Ғажайып кемпір көрдім жалғыз аяқ,

Аузына тістегені жалғыз таяқ.

Табаны жалтыр мұздан бір таймайды,

Зырлайды күні-түні аянбай-ақ.

/Қол машина/.

 

 

Бар екен бір жеңешем қап-қара тас,

Жемейді, ішпейді де, болмайды мас .

Халықтың бәрін тегіс киіндіріп ,

Дүниеден өткен өзі жалаңаш.

/Қол машина/.

 

 

Күміс құйрық, жібек жалды,

Ой желке, қамыс құлақ, серке санды.

Әрі бері жауменен шапқыласып,

Бәрін де қырып-жойып басып алды.

/Қол машина/.

 

 

Базардан келген бір тайлақ,

Басын қойдым байлап .

Байласам да тұрмады,

Ор текеше ойнап.

/Қол машина/.

 

 

Ой желке, қамыс құлақ, жібек жалды,

Иесі мәпелейді жануарды,

Суарып анда-санда бір шалдырса,

Білмейді қысы-жазы арығанды.

/Қол машина/.

 

 

Шұбар ала қызым бар,

Тұмсығында бізі бар,

Келіп кетер тоқтамай,

Артынан түскен ізі бар.

/Қол машина/. 

 

 

Тамыр-тамыр тамаша,

Тұрған бойы аласа.

Дүниенің жүгін бітіреді,

Адамға барып жанаса.

/Тігін машина/. 

 

 

Бір нәрсе қатпар қарын гүрілдеген,

Ішінде қуаты бар көрінбеген.

Адамзаттың қолында ықтияры,

Жұмыстан өзі ешбір ерінбеген.

/Ет турайтын машина/. 

 

 

Бар екен бір азырақ іште суы,

Бұл өзі бір талайдан екен қуы.

Бір-ақ қарыс темірді түртіп қойсаң,

Шығады ашуланып сыртқа буы.

/Примус/. 

 

Жел жұтады бүйірінен,

Қақалуды білмейді,

Құлағынан май құйса,

Сықылдайды, күледі,

Төбесінен жарқылдап,

Жалындатып күйрейді.

Бәсеңдесе жалыны,

Инеменен түйрейді.

/Примус/. 

 

Жапанда біткен көп ағаш,

Көгермейтін қу ағаш,

Асты топырақ, үсті тас,

Бір бұтағына қарасаң,

Петербормен шамалас.

Бір бұтағына қарасаң,

Бұқарамен аралас.

Жаны жоқ десең жырламас,

Жаны жоқ деп біреуін,

Қылышпен ұрсаң қанамас.

/Телеграф/. 

 

 

Қатар-қатар қоздаған,

Бірінен-бірі озбаған.

Ботасы өлген інгендей,

Аңырап тұрып боздаған.

/Телеграф/. 

 

 

Қаз қатар қатарынан бір озбайды,

Аяғын анда-санда бір қозғайды.

Бозінген желіп кетсе желден жүйрік,

Жоқ оның ботақаны құр боздайды.

/Телеграф/. 

 

 

Алыстан хабар алған,

Айтқан сөз жазылған.

/Телеграф/. 

 

 

Білмеймін аяқтарын неше мыңнан,

Бір нәрсе арқасында жалғыз қылдан.

Өзінің иелері әмір қылса,

Жер жүзін бір сағатта сайран қылған.

/Телеграф/.

 

 

Атсыз,жансыз бір нәрсе жаяу жүрген,

Қарына неше жерден шоқтар ілген.

Әрі атсыз,әрі жансыз болса-дағы,

Халықтың неше түрлі тілін білген.

/Телеграф/

 

 

Бір жылан жердің жүзін орап жатқан,

Сұрасаң сөз айтады бір тараптан.

Ау, жаным, тапқын мұны көп ойламай,

Шығады деп айтып тұрмын көңіл шаттан.

/Телеграф/.

 

 

Сайда тұрған қу ағаш

Тармақтарын бұрасаң,

Жер шарымен шамалас.

/Телеграф бағанасы/.

 

 

Қатар-қатар жігіттер,

Қарасаң қайда міні бар,

Бір-біріне ұштасқан,

Арасында қылы бар,

Ешбір тамақ ішпейді,

Қолдарында шыны бар.

/Телеграф бағанасы/.

 

 

Түйесі қатар-қатар бір озбайды,

Ішінде ботасы жоқ құр боздайды,

``Шөк`` деп қап бұйдасынан сілкіп қалсаң,

Не түрлі жаңалықтан сөз қозғайды.

/Телеграф бағанасы/.

 

 

Қатар, қатар, қаздай-ды,

Нар түйеше боздайды.

/Телеграф бағанасы/.

 

Құстан аумайды,

Көкте заулайды.

/Ұшақ/

 

Тақылдатып таңдайды,

Егінді тез жалмайды.

Дәнін берер тазалап,

Өзі түкте алмайды.

/Комбайн/

 

Тоққа қоссаң зырылдайды,

Бір бағыттан бұрылмайды.

Жуан жұмыр темірді,

Қырнап, жонып кемірді,

Өлшеп берсең кеседі,

Керек етсең теседі,

Артық болса қашайды,

Қажет тетік жасайды.

/Станок/

 

Көктен көзін алмайды,

Ғарыш сырын барлайды.

/Телескоп/

 

Жылжымалы баспалдақ,

Сатыларын бассаң нақ,

Не жоғары, не төмен,

Сырғимын да жетем мен,

Көзді жұмып, ашқанша-ақ.

/Эскалатор/

 

Жер қатпарын қашайды,

Тау да,

Сай да жасайды.

Қыршылдатып тістерін,

Топырақты асайды.

/Экскаватор/

 

Әкемнің тор тайы,

Май жалап, су ішсе,

Тоқтамай жортады.

/Машина/

 

Жер асты даңғылы,

Көлігінің зулаған,

Естіледі саңқылы.

/Метро/

 

Қатар жатқан қос білек,

Үстінен келер күш ұдеп.

/Теміржол/

 

Төбесінде кіндігі,

Жалғанған желіге.

Қабырғада күндігі,

Нұр шашқан төріне.

/Троллейбус/ 

 

Шымыр білек қайыспай,

Көтергенде ауыр жүк,

Тік тұрады майыспай.

/Домкрат/

 

Бірнеше тармақты,

Лақтырсаң қармақты.

Жүздірмей тастайды,

Кемені салмақты.

/Зәкір/

 

Үш көзді батыр,

Жолды аңдып жатыр.

/Бағдаршам/

 

Құс ұясы секілді,

Үйшігі бар биікте.

Өрілген қос кекілді,

Тұрар мойын иіп те.

/Кран/

 

Орнатылған шығырға,

Қанаты бір талмайды.

Тұрғанымен тұғырда,

Жел соңынан қалмайды,

Айналады зырылдап,

Жанармайсыз бірақта.

Күні бойы шырылдап,

Ұша алмайды жыраққа.

/Жел диірмен/

 

Екі тас беттескен,

Жұтады бидайды.

Бір дәнін Бірақта,

Жеуге өзі қимайды.

Майдалап қайтадан,

Адамға сыйлайды.

/Диірмен/

 

Қарасаң,

Жай зат сияқты күші кем,

Бірақ та,

Бүтінді қақ бөледі тісімен.

/Ара/

 

Маржан тісі ақсиып,

Ызылдап ән шырқады.

Көк тіреген қақшиып,

Қарағайды қырқады.

/Ара/

 

Ағаш көрсе қышынар,

Сояу-сояу тісі бар.

/Ара/

 

Күші білінбес жүзінен,

Қақ бөлінер әйнегің,

Сызып өткен ізінен.

/Алмас/

 

Мойны жар бермей,

Желкеден қыса бастайды,

Жөнге жүрместі,

Сереңдетіп жұлып тастайды.

/Кемпірауыз/

 

Сабы бар жұмыр,

Еріні мықты.

Шегені шымыр,

Суырып шықты.

/Кемпірауыз/

 

Табанында тілі,

Жалап өткен жерінің,

Болмайды міні.

/Сүргі/

 

Кедір-бұдыр тақтайды,

Тегістейді тілімен,

Жеген асын татпайды,

Шығар желке Түбінен.

/Сүргі/

 

Болат түкті,

Көсеу мықты.

Тозаңдатып,

Темірді үкті.

/Егеу/

 

Есіктегі құлыпқа,

Ұя жасау — өнерім.

Шаңырақтан уыққа

Үңгір қазып беремін.

/Қашау/

 

Аяғы үшкір,

Басы доғал.

Ұрсаң шөгеді,

Ұрмасаң обал.

/Шеге/

 

Үшкір қазық,

Дөңгелек қалпақты,

Біріктірер бөлекті.

/Шеге/

 

Басы — құрыш,

Сабы — шырыш.

/Балға/

 

Қалпақты шымырды,

Төбесінен ұрады.

Түзетуге қыңырды,

Дәйім дайын тұрады.

/Балға/

 

Алақандай жоным бар,

Үстіне сап соғыңдар,

Жалыннан ап шалқыған,

Сом темірді балқыған.

/Теміртөс/

 

Айға ұқсас түрі бар,

Қатар өскен бірі бар.

/Орақ/

 

Көп-ақ тісі,

Күні бойы шөп жесе де

Шықпайды іші.

/Орақ/

 

Қылышты өткір шайқадым,

Қырдың шашын жайпадым.

/Шалғы/

 

Басы — қылыш нұсқасы,

Сабында бар тұтқасы.

/Шалғы/

 

Сояудай әр тырнағы,

Шөпті жияр қырдағы.

/Тырма/

 

Қос жағы бар,

Бір сабы бар.

Бассаң тілін,

Сарт етіп жабылар.

/Қақпан/

 

Қысқаштай сабы бар,

Қос садақ жағы бар.

/Қақпан/

 

Басып қалсаң түндікті,

Шап етеді бір мықты.

/Қақпан/

 

Қара батыр,

Бұғып жатыр.

/Қақпан/

 

Тасты қияқ,

Батыл басар,

Темір тұяқ.

/Таға/

 

Қыздырып соқсаң иленеді,

Балға мен төстен именеді.

/Темір/

 

Жалыңды үрлеп шалқытады,

Темірді бірлеп балқытады.

/Көрік/

 

Қолға алсаң, қызмет етер,

Бүтінді

Бөлшектеуге шебер.

/Пышақ/

 

Белбеуі шынжырдан,

Су тартады шұңғылдан.

/Шығыр/

 

Бір басы — қамал,

Бір басы жәй ашық,

Аяғы төртеу,

Алаңы — самал,

Жатқанға жақсы жайласып.

/Кереует/

 

Шайқап басын,

Бір төмен, бір жоғары,

Тұрса ол, Тосын

Үйде самал соғады.

/Желдеткіш/