Қарны ашқан қазанға қарар.

 

Ас тұрған жерде ауру тұрмайды.

 

Мешкей деген жақсы атақ емес.

 

Жат асыңа қарайды,

Дос басыңа қарайды.

 

Ет дегенде бет бар ма?

 

Өле жегенше, бөле же.

 

 

Асы бар аяқтан аттама.

 

Тату үйдің тамағы тәтті.

 

Сыйлап берсе, суын іш.

 

Ас – адамның арқауы.

 

Ас адамның — арқауы.

 

Нан— тамақтыңатасы

Ынтымақ — көптің батасы.

 

Ас иесімен тәтті,

Табағымен жақсы.

 

Быламық бетінен сыйды,

Көже түбінен сыйды.

 

Қайғысыз, қара суға семіреді.

 

Сіңбесастыңбөгеуі жаман.

 

Қарын тойса,

Қарта әлем сасиды.

 

Ет — етке, сорпа — бетке.

 

Аш тамағым, тыныш құлағым.

 

Асқа талау түссе,

Антұрғанныңмұратын береді.

 

Қазаныңа не салсаң,

 

 

Шөмішіңе сол ілінеді.

 

Тас қадақ болғанмен

Тамақ болмайды.

 

Сұрап бергенше,

Соғып бер.

 

Алты күн аш болсаң да,

Атаңның әдетін тастама.

 

Жетерін білсең, жей тұр.

 

Ет жемей жатып тұздық,

Асатпай жатып, құлдық.

 

Қасық тары ботқа болмас,

Ботқа болса да, жұртқа болмас.

 

Ас ішсең, атауыңдай іш,

Ауырсаң мұрттай ұш.

 

Жазғы етте жасық жоқ,

Қымыз аста, қасық жоқ.

 

Бауыр шырын, бас тәтті,

Ағайынмен ішкен ас тәтті.

 

Ертеңгі асты тастама,

Кешкі асқа қарама.

 

Айран сұрай келіпсің

Шелегіңді жасырма.

 

Бақыр қазан қайнаса,

Баршамызға несібе.

 

Мың «сіз, бізден»

Бір шыж-быж.

 

Ашаршылықта жеген құйқаның

Аузыңнан дәмі кетпес.

 

Қамыстың

Шоғы болмас,

Көк судың

Тоғы болмас.

 

Күн жазға айналды,

Ет азға айналды.

 

Пышағы бар, сүйгенін жер,

Пышағы жоқ, тигенін жер,

 

Балық жеген бағыспас,

Жан-жағына қағыспас.

 

Қомағайдың сазасы

Бір шұқым ет.

 

Ат үстінен аттама,

Астан үлкен емессің.

 

Бір аяқ қымыздың

Екі аяқ желі бар.

 

Өзіне қарай, қосағы,

Қазанына қарай, ошағы.

 

Ашта жеген құйқаңды

Тоқта ұмытпа.

 

Жақсы ас қалғанша

Жаман қарын жарылсын.

 

Жер асыңнан

Жемес асың көп болсын.

 

Көмбенің иесі екеу:

Бірі — көрген,

Бірі — көмген.

 

Асты иә қуыс ішер,

Иә туыс ішер.

 

Қарны ашқан

Қараша үйге қабады.

 

Түскі асқа

Түстік жерден қонақ келеді;

 

Кешкі асқа

Күндік жерден қонақ келеді.

 

Бір ауылда бір үй аш болса,

Бар үй аш болады.

 

Тойған үйге тоғыз бар.

 

Аты бардың тынысы бар.

Асы бардың ырысы бар.

 

Беретін кісі келгенде,

Бес қайнайды қазаным;

Бермейтін кісі келгенде,

Көп қайнайды қазаным.

 

Аспаздың қарыны

Асқанына тояды.

 

Тоқшылықта жеген

Тоқпан жілік,

Ашаршылықта

Көзіңнен бір-бір ұшады.

 

Жаяудың сыбағасын

Атты жемес.

 

Ас — аз, ниет — көп

Отын — олжа,

Су — қорлық.

 

Өзі тоймағанның,

Сарқытын жеме.

 

Досыңның асын,

Қасыңдай іш.

 

Өзің жатық болсаң,

Ішкенің қатық болар;

Өзің қиық болсаң,

Ішкенің сұйық болар.

 

Етке тойсам,

Сорпаға иттігім жоқ.

 

Жұтқан — жұтамас.

 

Тойсаң — тоба ғыл.

 

Тарта жесең, тай қалар,

Қоя жесең, қой қалар,

Қоймай жесең не қалар?!

 

Піскен асқа — тік қасық.

 

Бір аштықтың, бір тоқтығы бар.

 

Жазым болса, быламыңқа тіс сынар.

 

Жейтін ауызды

Жемес ауыз байлайды.

 

Ашыққанға қазан астырма,

Тоңғанға от жақтырма.

 

Қыдырып ішкен көженің

Кенеуі жоқ.

Қыдырып айтқан биліктің

Керегі жоқ.

 

Тар қазан — тасқалақ,

Мешкей адам — ашқарақ.

 

Тоймай ішкен асың құрсын,

Қорлықпен жасаған жасың құрсын.

 

Айға жетпес асыңды

Ауылдастан аяма!

 

Жұтаған шүкірге тоймайды.

 

Аштық ас талғатпайды,

Ашықтық жас талғатпайды.

 

Тас,

Тасты жібітетін ас.

 

Аш ауыл

Айранды бұрын ішеді.

 

Қазаны басқаның

Қайғысы басқа.

 

Сиырыңды сырттатпай:

Сауып ішсең мың күндік,

Сойып жесең бір күндік.

 

Қыдырып жеген жанбастан,

Шақырулы жеген жауырын артық

 

Өле жегенше,

Ағайынмен бөле же.

 

Аз қайғыны ас басады,

Көп қайғыны дос босады.

 

Жылқының етін жесең,

Тісіңе кіреді,

Жемесең түсіңе кіреді.

 

Үркер туса сорпа да ас.

Сүйген құда,

Сүрінен сақтар.

 

Асы жоқ алтын аяқтан

Айраны бар, тостақ артық.

Талдырмаш таза айғырдан

Жүк көтергіш қоспақ артық.

 

Салулы ауыз

Сақтағаныңды жейді.

 

Қарның ашса, қазан ас,

Ет болмаса, сазан ас,

Сазан тамақ емес пе,

Сазанды жұрт жемес пе!?

 

Жайын құйрығын жеген — жатпас.

 

Асы бар аяқ әдемі.

 

Сүйекті алып берген

Кісімнен көрейін бе?

Оны мүжи алмаған

Тісімнен көрейін бе?

 

Көженің көнеуі болса,

Қымыздың қызуы бар.

 

Тапқаным — тамағыма,

Жұтқаным — жұмырыма.

 

Қазансыз алтын ошақтан,

Қара су қайнатқан мосым артық.

Қаңыраған алтын ордадан

Қара көжеге тоятын қосым артық.

 

Қазан сапырғанның да буы бар.

 

Еңкейген екі асайды,

Еңсесі кеткен бір асайды.

 

Мешкей қазанның астына қарамай,

Үстіне қарайды.

 

Арықтың сорпасында

Дәм болмайды,

Ақылсыздың сөзінде

Мән болмайды.

 

Күйісің жаман болса,

Тән азады;

Көңілің жаман болса,

Жан азады.

 

Алдыңа ас қойдым,

Қолыңды бос қойдым.

 

Үйінде асы жоқтың

Түзінде досы жоқ.

 

Үйінде асы жоқтың 

Көңілінің қошы жоқ.

 

Арықтың жілігі татымас.

 

Бассыз үй болса да,

Ассыз үй болмайды.

 

Табақ тамағымен жарасты,

Батыр жарағымен жарасты.

 

Жат асыңа қарайды,

Дос басыңа қарайды.

 

Тоқты сойған тоқалдар,

Шөміш алып қоқаңдар.

 

Екі жас,

Екі жасқа желке менен жөргем де ас.

 

Тамақ тоқ,

Көйлек көк.

 

Келеді екен деп көп қойдым,

Келмеген соң жеп қойдым.

 

Сенде жазық жоқ,

Менде азық жоқ.

 

Ішілмеген ас умен тең,

Кісі кірмеген үй — көрмен тең.

 

Қарны ашқанға

Қара талқан майдай көрінеді.

Қатын зары өткенге

Қара қатын айдай көрінеді.

 

Аш та отыра алмайсың

Ашып та отыра алмайсың.

 

Өре табылса — шабақ,

Талқан табылса — тамақ.

 

Аз ғана асым

Даусыз басым.

 

Бас ұстаған — бармағын жалайды.

 

Жарты құрсақ пайда,

Бүтін құрсақ қайда?!

 

Жандыда бәрі мешкей,

Жансызда тері мәшкей.

 

Өкпе бер, бауыр бер,

Сыбағамды тәуір бер.

 

Ас иесінің әлі біледі,

Асатушының қолы біледі.

 

Ішіп тоймаған

Жалап тоймайды.

 

Құлақтай ет жеп,

Қырмандай сорпа іш.

 

Аш адам тұрып өлмейді,

Жүріп өледі.

 

Дастарқанында наны жоқтың,

Тамағының сәні жоқ.

 

Тату үйдің тамағы тәтті.

 

Кеспе көже күн батқанша,

Бидай көже ел жатқанша,

Тары көже таң атқанша.

 

Сыйлап берсе, суын іш!

 

Аштың ақылы — астан әрі аспайды.

 

Асты шашқанды —

Әбілет басады.

 

Елде болса, ерінге тиеді.

 

Татулардың талқаны, таусылмас.

 

Қымызы бар үйдің қызығы бар.

 

Жатақты жатақ бозаға шақырады.

Бозасы таусылса, көжеге шақырады.

 

Сараңның асы,

Сарқытқа жетпес.

 

Сараңның тамағына тойғанша,

Сақының қабағына той.

 

Көженің де кенеуі бар,

Көбіктің де демеуі бар.

 

Нан — асалы,

Ана — адамның асалы.

 

Ас жүрген жер — береке,

Жас жүрген жер — мереке.

 

Қамбасында дәні жоқтың,

Дастарқанында наны жоқ.

 

Жалғыздығың ас ішкенде білінер,

Жарлылығың ел көшкенде білінер.

 

Күріш жеген арымас,

Көрмек жеген жарымас.

 

Өгіз қарын майыңды

Өлгенде бастаймысың?!

Көкек айы туған соң

Итке тастаймысың?

 

Асықпаған нәрін жейді,

Асыққан зәрін жейді.

 

Диірмен өзі тас болса да,

Жұртқа жейтін ас болары.

 

Тістем нанның кәдірін

Тарыққанда білерсің.

Анық достың кәдірін

Зарыққанда білерсің.

 

Жалғыз биенің қымызы —

Қарындаспен қағыстырар.

Жалғыз түйенің қымыраны —

Туғаныңмен табыстырар.

 

Ақ бидайдыңкәдірін

Ашыққанда білерсің.

Ағарғанның кәдірін

Қыс шыққанда білерсің.

 

Сары қазыны кертіп жеп,

Сараңдар отыр жоқпыз деп.

 

Сары қауынның қағын жеп,

Сақылар отыр тоқпыз деп.

 

Етпен қарын тоқ,

Ниетпен жаның тоқ.

 

Қас сараң өз тамағын

Өзінен қызғанады.

 

Кенеуі кеткен қомағай келеді,

Тамақ десе домалай береді:

 

Ас ішерде керек,

Көлік көшерде керек.

 

Тоқ мейілді тойғызу оңай.

 

Арамдық қып ішкен ас,

Ішіңе барып болар тас.

 

Табағы таза қатынның,

Тамағы да таза.

 

Көңілсіз берген қымыздан

Көңілді берген шай артық.

Жапалап асқан жасықтан

Жағып жеген май артық.

 

Қозы қарын майым бар,

Көп сақтаған жайым бар.

 

Қазан асқа келмейді,

Ас қазанға келеді.

 

Есікте отырған,

Төрде отырғаннан дәмелі.

 

Асығыс пісірген көженің

Иә, қатығы жетпейді,

Иә, қасығы жетпейді.

 

Қырсыққанда қымыран іриді.

 

Құрғақ қасық — ауыз жыртар.

 

Бір күн дәмін татқанға,

Қырық күн сәлем.

 

Ас қадірін тоқ білмес,

Ат қадірін жоқ білмес.

 

Құр аяққа бата жүрмес.

 

Қоныс көркі — там,

Дастарқан көркі — нан.

 

Жұмыры бардың — құмыры бар.

 

Ас тасты да жібітеді.

 

Ас атасын — нан дейді,

Сөз атасын —«шал» дейді.

 

Қымызға құныққан қыдырып ішеді:

 

Қарны ашқанға

Қара нан да май татыр.

Шөлдегенге

Қара су да бал татыр.

 

Азаншыдан

Қазаншы игі.

 

Табақты үйдің тауығы —

Қос жұмыртқа туады.

 

Барыңды үндемесең,

Жоқшылыққа бір соққы.

 

Тұзсыз май татымсыз,

Қантсыз шай татымсыз.

 

Арақ ішкен — азар,

Қарта ойнаған тозар.

 

Қолы ашықтың — жолы ашық.

 

Қайғысыз — қара суға семіреді.

 

Жұтаған жұртын мақтар,

Жұғымсыз құртын мақтар.

 

Қағанағы жарылған,

Уызын мақтайды.

Торсығы жарылған,

Қымызын мақтайды.

 

Сарымсақты жедің бе,

Сырқатқа ем дедің бе?!

 

Нармаяның шуаты —

Нартүйенің қуаты.

 

Біреудің жанбасын жесең,

Өзіңнің ұшаңды сайла.

 

Сыпайы сойғанына мәз,

Тоғышар тойғанына мәз.

 

Ошақ басы, от қасы,

Пісіп тұрған ботқасы.

 

Көже —қатығымен,

Табақ —қасығымен

 

Тісің тісіңе тимесе — ас,

Аяғың жерге тимесе — ат.

 

Қарның ашса қосқа бар,

Қайғың асса досқа бар.

 

Қасықтап жинап,

Шөміштеп төкпе.

 

Қатықсыз асым —

Қайғысыз басым.

 

Шыбын жеп тауыспайды,

Ауру егеді.

Шымшық жеп тауыспайды,

Шашып төгеді.

 

Қарынның құрышы—

Қаптың бұрышы.

 

Отынды әйел шаптырар,

Отты тамақ жақтырар,

Жоқты «керек» таптырар.

 

Қымыз асын

Қыдырып ішсе де ерсі емес.

 

Сараң асын бермейді,

Көзінің жасын береді.

 

Соғым басы — елдің асы,

Наурыз асы — жердің асы.

 

Барында батып іш,

Құрт, майыңды қатып іш.

 

Ауырсаң айран іш,

Сіңірің түйілсе сүт іш.

 

Қонақ айтпай қонады,

Қоңсы айтпай кіреді.

 

Аштың көңілі ақ ұнда,

Тоқтың көңілі сағымда.

 

Гүл сабағымен қадірлі,

Ас табағымен жарасты.

 

Табақ асымен жарасты,

Кәрі жасымен жарасты.

 

Қарның ашса,

Қазаншының қасына отыр.

Ерке сөйлеп,

Етегін басып отыр.

 

Балдан тамады,

Бардан жұғады.

 

Жауын бар жерде

Қақтың қадірі жоқ.

Қауын бар жерде

Ақтың қадірі жоқ.

 

Тары түйіп көже асқан —

Тапшылықтың белгісі,

Кісен сап, ат байласқан

Сақшылықтың белгісі.

 

Еттің бәрі қазы болмас,

Иттің бәрі тазы болмас.

 

Ертеңгі асты өзің іш,

Түскі асты түстенгішпен бөліп іш,

Кешкі асты жиналып көбің іш.

 

Асықтың етін

Аштан өлсең де жеме,

Тобықтың етін,

Тойып отырсаң да тастама.

 

Тарысы бардың —

тақаты бар,

Құрт, майы бардың —

рахаты бар.

Қауыны бардың —

сауыны бар,

Тілігі бардың —

тынымы бар.

 

Айран ішкен құтылар,

Аяқ жалаған тұтылар.

 

Тауы жоқ болса, тасқа қорлық.

Жеушісі жоқ болса, асқа қорлық.

 

Дәм мен дидар ғанибет.

 

Тас әулие,

Тастай жанды балқытатын ас әулие.

 

Жас қымыздың қызуы түске шейін,

Желігі кешке шейін.

 

Жеп жарымаған,

Ішіп жарымайды.

 

Сырдың әр қамысының

Түбінде бір кесек от жатады.

 

Адам айдаса барман,

Дәм айдаса қалман.

 

Таспен атқанды аспен ат.

Асты түскен кезінде жейді.

Егінді піскен кезінде орады.

 

Тоймай ішсең,

Көршіңнің көңілін аулайсың.

Тойып ішсең,

Бұтаның түбін аулайсың.

 

Сүлейе тойған сұмдық түс көрер.

 

Шірігенге шыбын үйір.