Бір кісі мың кісіге олжа салар.

 

Жақсы адам — жұрттың ырысы.

 

Адам жүрген жермен

Адам жүреді,

Біреу білмегенді

Біреу біледі.

 

Ат аяғынан семірер,

Адам құлағынан семірер.

 

Екі кісі ығысса,

Бір кісілік орын бар.

 

Адам сөйлескенше,

Жылқы кісінескенше.

 

Бұрынғының кісісі —

Бүгінгінің кішісі.

 

Ағаш көркі — жапырақ,

Адам көркі — шүберек.

 

Кісі аты тершіл,

Кісі киімі кіршіл.

Кісідегінің

Кілті аспанда.

 

Кісі қатесіз болмас,

Көл бақасыз болмас.

 

Жұпарды жасыра алмайсың.

 

Болған кісі, болдым демес,

Болдым десе, болғаны емес.

 

Ай толғанын білмес,

Жігіт болғанын білмес.

 

Дүниеде тас қатты,

Тастан бас қатты.

 

Адам құлақтан азады,

Қаңқудан тозады.

 

Жігіттің құны — жүз жылқы,

Ары — мың жылқы.

 

Адаспаймын деген жігіт,

Талтүсте адасады.

 

Төсектің тарлығы — тарлық,

Көңілдің тарлығы — қорлық.

 

Ақылды адам айтқызбай біледі,

Ақ сұңқар қаққызбай іледі.

 

Аш адам ұрысқақ,

Ақсақ қой тырысқақ.

 

Біреуге мал қайғы,

Біреуге жан қайғы.

 

Табы бірдің — тәңірі бір.

 

Сыртың сайлы болғанша,

Ішің майлы болсын.

 

Ақылдының айналасы — гүлстан,

 

Ақылсыз адам айқай келеді,

Жан-жағын жайпай келеді.

Ақылды адам жай-жай келеді,

Жан-жағын байқай келеді.

 

Жолдасты жол айырады.

 

Қарау адам — күншіл,

Мекер адам — міншіл.

 

Сырты жалтырауықтың

Іші қалтырауық.

 

Жерік талғамайды,

Ғашық алдамайды.

 

Жаным десе, жан семірер.

 

Көз — нұрдың ұясы,

Көңіл — сырдың ұясы.

 

Жақсының жүрген жері — абат.

 

Қатты жауған күн

Тез ашылады,

Қатты ашуланған кісі

Тез басылады.

 

Саналы адам

Сағыңды сындырмас,

Санасыз адам

Жағыңды тындырмас.

 

Екі аяқты адам түгіл

Төрт аяқты мал да сүрінеді.

 

Қағазға тіл бітірген қалам,

Жансызғажан бітірген — адам.

 

Әлсіз адам — сүріншек,

Ақылсыз адам — еріншек.

 

Біреудің бойы аласа,

Біреудің ойы аласа.

 

Жүні жығылғанның —

Күні жығылған.

 

Сыйлық қымбат емес,

Сүю қымбат.

 

Жұпыны — жұғымды,

Сыпайы — сүйкімді.

 

Талансыз адам — табансыз,

Алымсыз адам —шалымсыз.

 

Көп іздеген адам,

Көмбенің үстінен шығар.

 

Әркім қолда барын ұсынады.

 

Арман — адамғақанат.

 

Армансыз адам — алысқа бармас.

 

Тар жерде табысқан,

Кең жерде келіседі.

 

Сұлу сұлу емес,

Сүйген сұлу.

 

Тәні сұлу сұлу емес,

Жаны сұлу — сұлу.

 

Мал дара тартады,

Адам қара тартады.

 

Көтере алмаған,

Қосып арқалайды.

 

Адам — ұйымшыл,

Мал — үйіршіл.

 

Су да ылдиға ағады,

Кішіпейілділік адамға жағады.

 

Жүректің жолы — ыстық,

Білектің жолы —суық.

 

Адамнан үлкен ат жоқ,

Наннан үлкен — ас жоқ.

 

Адам бір терінің ішінде

Толады да, солады да.

 

Әлсіз адам жағымпаз,

Кербез адам — қырымпаз.

 

Адам болатын жігіт:

Әуелі өз нәпсісін билейді,

Сонан соң ауылын билейді,

Сонан соң аймағын билейді.

 

Болар адам — он бесінде бас болар,

Болмас адам — қырық бесінде жас болар.

 

Түсі игіден түңілме.

 

Дуадақ шөлін мақтайды,

Көкала қаз көлін мақтайды,

Кемеңгер елін мақтайды,

Дихангер жерін мақтайды.

 

Еқбеккердің ұйқысы аз.

 

Еңбек — адамның көркі,

Адам — заманның көркі.

 

Заман қамын ойлаған

Саналықтың белгісі.

Адам қамын ойлаған —

Даналықтың белгісі.

 

Өнерпаздың қолы игі,

Ұлы адамның жолы игі.

 

Адам бір-біріне қонақ.

 

Ат жақсысын мақта,

Адам жақсысын жақта.

 

Жаман итті еркелетсең,

Аузыңды жалар.

Жаман адамды еркелетсең,

Жаныңды алар.

 

Сақының сақылығын

Сараңды көрсең білерсің.

Адалдың адалдығын

Арамды көрсең білерсің.

 

Алтын отта сыналар,

Адам жоқта сыналар.

 

Базарда мың адам бар,

Әркім сүйгеніне сәлем береді.

 

Қайғысыз адам болмайды,

Қапысыз қадам болмайды.

 

Жаманға еткен жақсылығың

Жатқа кеткен малмен тең.

Адамға қылған жақсылығың

Арнап бір берген нармен тең.

 

Жаман адам

Құлқынның қара қабы.

Жақсы адам

Адалдықтың алтын тағы.

 

Адам болып туған соң,

Адам болып өлмек жөн.

 

Күншіл адам — міншіл.

 

Ағаш қисығын тез түзетер,

Адам қисығын көр түзетер.

 

Ақшаның жайынжарлыдан сұра,

Адамның жайын арлыдан сұра.

 

Келбеті келгеннен

Кеңес сұра.

 

Балық бастан бұзылады,

Сараң астан бұзылады.

 

Он адам жүрген жерде із қалады,

Жүз адам жүрген жерде — соқпақ,

Мың адам жүрген жерде жол қалады.

 

 

Адамды түсіне қарап таныма,

Істеген ісіне қарап таны.

 

Қауызында дәні жоқ,

Сабан мінезді адам болады.

Қорсылдаса көңілітоқ

Қабан мінезді адам болады.

 

Адам болар жігіттің

Жары өзіне ылайық.

Керуен бастар жігіттің

Нары өзіне ылайық.

 

Қайғы басқан кісіге

Мамық төсек таспен тең.

Қайғысы жоқ кісіге

Екі аяғы атпен тең.

 

Адам — дүниенің ажары,

Дүние — өмірдің базары.

 

Қайырымды адамды

Халық қадірлейді.

Қайырымсыз наданды

Қайдан жаратты тәңір дейді?!

 

Ілекер күркені құйын бұзады,

Қыңыр адам жиын бұзады.

 

Ой-хой, дүние серуен,

Адам бір көшкен керуен.

 

Екі жүзді пышақтан сақтанба,

Екі жүзді адамнан сақтан!

 

Адамды қабағынан,

Аспазды тамағынан таниды.

 

Алтын тыққан адам арықтап өлер.

 

Ағаш тамырымен мықты,

Адам дос-жарымен мықты.

 

Қаңғыбас, . .

Қаңғыбас адам мандымас.

 

Болымсыз өзі бола алмайды,

Болғанды көре алмайды.

 

Адам мен адам

Тоқшылықта бір кездеседі,

Жоқшылықта бір кездеседі.

 

Қисық ағаштың түбінде жатпа,

Қыңыр адамның үйінде жатпа.

 

Көңілің қалған адамның

Көлеңкесі де сүйкімсіз.

 

Темір сырын отта танытады,

Адам сырын жоқта танытады.

 

Болбыр адамның бұқасын

Қасқыр жейді,

Берік адамның бұқасын

Қасқыр тақсыр дейді.

 

Қыңыр адам топқа кірмес,

Топқа кірсе түзу жүрмес.

 

Адам кейінгіні көріп, қартаяды,

Алдыңғыны көріп, марқаяды,

 

Қисықағаш қиыспайды,

Қыңыр кісі сыйыспайды.

 

Тінтінген — тілегіне жетеді.

 

Адамның жуасын

Аяққа басады.

Аттың жуасын

Ұры мініп қашады.

 

Ерінген қалар ұятқа,

Іздеген жетер, мұратқа.

 

Әркім қылығынан табар,

Пейілінен жазар.

 

Бір беткей адам — бірлікті бұзады,

Теріс мінез адам тірлікті бұзады.

 

Кісі арасында кісі бол,

Үлкені болма, кіші бол.

Қызмет қылсаң жорғалап,

Маңдайдан терің сорғалап,

Азаматтың ісі бұл.

 

Жүйрік бестіден шығар,

Кеңес келістіден шығар.

 

Қаланған қыш құламас,

Қайырымды адам жыламас.

 

Асқанға аспан да аласа.

 

Адал кісі арымас,

Арам кісі жарымас.

 

Жабағы тайды қорлама

Жазға шықса, ат болар,

Жас жігітті қорлама

Жұртына ертең бас болар.

 

Атты жол,

Адамды жолдастық сынайды.

 

Көрген сайын «сіз» десіп,

Сыйласқанға не жетсін.

Шашылғанды бірлесіп.

Жинасқанға не жетсін.

 

Арманы бар адамның

Бойында қайнар қуаты,

Алдында жанар мұраты.

 

Аттұсаусыз болмас,

Адам дұспансыз болмас.

 

Ұстаз алдында тілің тый,

Ұста алдында қолың тый.

 

Адам жылқы мінезді:

Бір күнде түлейді,

Бір күнде жүдейді.

 

Адамды қанағат аздырмайды,

Қайғы аздырады.

 

Сыпайы сырын сақтар,

Әдепті арын сақтар.

 

Адам тастан қатты,

Гүлден нәзік.

 

Арсызбен сыйлас болғанша,

Арлымен мұңдас бол,

 

Қырыққа келген қырқылжың

Қыл арқанға тайып құлады.

 

Жалғыздың шығар-шықпас жаны бар,

Екеудің ер мінер аттай жалы бар.

 

Қатынның қары күлегеш,

Еркектің қоры күлегеш.

 

Қайырсыз адам — сараң,

Құм ішінде шөлмен тең.

Қайыры мол адам —

Суаты шалқар көлмен тең.

 

Адам аласы ішінде,

Мал аласы сыртында.

 

Жақсы адам — елдің көркі,

Жауқазын гүл — жердің көркі.

 

Адамның ұяты бетінде,

Адамгершілігі ниетінде.

 

Көкірегі жел адам — өр кеуде,

Көкірегі көр адам — жай пенде.

 

Адамның сырты — алдамшы.

 

Адам қайғысы — заман қайғысы.

 

Саналы адам

Сағыңды сындырмас.

Санасыз адам

Жаныңды тындырмас.

 

Кісіні кейде таршылық сынайды,

Кейде баршылық сынайды.

 

Алакөз арам адамдар,

Бір бірін ылғи жамандар.

 

Тоқ адамды ұйқы басады,

Аш адамнан ұйқы қашады.

 

Шалға қарттық,

Жігітке жастық жарасады.

 

Қыдырымпаз адамда — ұят болмайды,

Кеуек адамда қуат болмайды

Жел мінез адамда мұрат болмайды.

 

Желі тұрған оңынан.

Жеті өзеннен өтеді,

Жеті таудан өтеді,

Арманына жетеді.

 

Жасық адам,

Жасына жетпей қартаяр.

Асыл адам,

Жасына жетпей марқаяр.

 

Кестешінің бізі — алтын,

Кемеңгердің сөзі — алтын,

Көрегеннің көзі — алтын.

 

Кемеңгер келістіден шығар,

Қара байыр, желістіден шығар.

 

Шындықтың шырқы бұзылмас,

Өтіріктің өрмегі жиылмас.

 

Ақылды жігіт атқа да мінер,

Таққа да мінер.

 

Өрлеген балық ауға жолығар,

Өркөкірек жігіт, дауға жолығар.

 

Жаманның тілі ащы,

Көк мияның гүлі ащы.

 

Шірік ағашқа асылма, құларсың,

Шірік адамға бас ұрма, жыларсың.

 

Жүрегіңнің жұмбағын

Жүзің шешіп береді,

Жүзің шешіп бермесе,

Сөзің шешіп береді.

 

Пәрменсіз адам болса да,

Армансыз адам болмайды.

 

Кісінің шырайына қарама,

Райына қара.

 

Сыпайыны үйде көрме, түзде көр.

 

Сыпайы тоңбас, қалтырар.

 

Тәрбиелі адам — тағалы атпен тең.

 

Жарау кісі байқап сөйлейді,

Қарау кісі жан-жағын жайпап сөйлейді.

 

Азынаған айғырды үйірде көр,

Адамсыған жігітті үйінде көр.

 

Сыпайылық жоқ жерде,

Сыйласу да жоқ.

 

Үлкенді сен сыйласаң,

Кіші сені сыйлайды.

Кіші сені сыйласа

Кісі сені сыйлайды.

 

Күйесіз қазан жоқ, . .

Қайғысыз адам жоқ.

 

Сұраған адам — қайыршы,

Ұрлаған адам — қарашы.

 

Сырын білмеген адамға

Сырыңды айтпа.

Қасақы қу жаманға

Шыныңды айтпа.

 

 

Қорқақ көлеңкесінен де қорқады.

 

Жігіт — арының құлы,

Жаман — малының құлы.

 

Жоқшылық — жігіттің

Қолын байлар,

Такаппарлық — жігіттің

Жолын байлар.

 

Тура ағаш үйге тіреу,

Тура жігіт елге тіреу.

 

Адамына қарай сәлемі.

 

Шаруа кісіні қыдыр тұт!

Сақы кісіні кәдір тұт.

 

Тақиям жаман болса да,

Таяғым жақсы.

 

Көрінгенге көз түрткі —

Қордың қоры.

 

Ұялғаннан кісі өлмес,

Асыққанның ісі өнбес.

 

Арсыз адам — тұссыз тағам.

Сыпайы сырын жасырмас,

Пұшық мұрнын жасырмас.

 

Әділдікке жығылмайтын адам жоқ.

 

Арамдық

Адамның ажарын бұзады.

Ант ұрған

Халықтың базарын бұзады.

 

Адамды тарлық

Шынықтырады.

Адамгершілікті барлық

Ұмыттырады.

 

Әркімнің өзі шығар биігі бар.

 

Адамды алдау —

Арыңның алдында қылмыс.

Ағаңды алдау —

Анаңның алдында қылмыс.

 

Сыпайы, киімді киіп тоздырады,

Сараң, киімді жиып тоздырады.

 

Адамды өмір үйретеді,

Үйренбесе, күйретеді.

 

Біреу, біреуге сүйеу.

 

Бақыт — қолға қонған құс.

Байлық — қолға ұстаған мұз.

Құс ұшып кетеді

Мұз еріп кетеді,

Дүниенің қызығы — сіз бен біз.

 

Асы бар қазан сүйкімді,

Досы бар адам сүйкімді.

 

Бір адам — самал,

Екі адам — амал,

Үш адам — жамал,

Төрт адам— қамал.

 

Адамның құлқы түзелмей,

Өмірдің құлпы түзелмейді.

 

Желауыз адамға, сыр айтпа,

Жебір ауыз адамға, мұң тайпа.

 

Асауды бас білдіретін жігіт бар.

Адамды аздырмайтын үміт бар.

 

Адамға адам жат емес.

 

Бейтаныс кісі

Бітеу жаңғақ.

 

Қайырсыз адам болмаса да,

Қайғысыз адам болмас.

 

 

Ағадан — ақыл,

Ініден— ізет.

 

Кішкентай кісі де керемет түстер көреді.

 

Махаббатсыз өмір тастақта өсіп қурап қалған ағашқа ұқсас.

 

Данышпаныңды сөксең де, қор болмайды,

Дәлдірді көтерсең де, зор болмайды.

 

Мастық шалқығанда, ақыл тартылар.

 

Оқтың да жарасынан аман қалған,

Қоңыздың шаққанына арандаған.

 

Басқаның бейбақтығына қуанба, бақыттылығына қуан.