Ағайынның аты озғанша,

Ауылдастың тайы озсын.

 

Итің жақсы болса — ырысың,

Көршің жақсы болса — тынысың.

 

Ағайының бай болса,

Асағаның май болар.

 

Алыстағы ағайыннан,

Алдыңдағы көрші артық.

 

Ағайын бірде араз, бірдетату.

 

Әйелінен сескенген

Ауылдасына шай іш демейді.

 

Орынсыз мақтау

Орға жығады.

 

Үйірінен айрылған айғыр

Ат болады,

Көңілді қалдырған ағайын

Жат болады.

 

Атыңжақсы болса — қанатың,

Ағайын жақсы болса — санатың.

 

Қонағы бар үй қоңырсып тұрады,

Қонағы жоқ үй бозымсып тұрады.

Құдаң құрдасыңдай болсын,

Құдағайың сырласыңдай болсын.

 

Ағаалдында пейіліңді көрсет,

Ініалдында мейіріңді көрсет.

 

Үйдіңжылы-суығын,

Қыс түскенде білерсің.

Ағайынның алыс-жақынын

Істүскенде білерсің.

 

Жайды білмеген жақыннан,

Жайды білген жат артық.

 

Асыл аға, алғыр іні.

 

Сыйлы қонақ босағада отырмайды.

 

Туысы бірдің — уысы бір.

 

Аға — алғанша,

Жеңге — жегенше.

 

Жақынның жаманын мақтама,

Көршіңнің ала жібін аттама.

 

Құдаңның түйесін сұра,

Қорыққанынан биесін берер.

 

Қонымды киіміңді өзің ки,

Айналып қарасын көргендер,

Тәтті тамағыңды қонағыңа бер,

Айта жүрсін жегендер.

 

Бір тойда екі жар жоқ.

 

Қонақ келсе — құт,

Қарақшы келсе — жұт.

 

Иесіз үйдің оты жанбайды.

Қонақ қазанға бір қарайды,

Қожасының қабағына екі қарайды.

 

Сараңның салғанын қазаны жейді,

Қалғанын қонағы жейді.

 

Алыстағы ағайыннан,

Ауылы бірге көрші артық.

 

Өзі қонақ болып көрмеген,

Қонақты сыйлай да білмейді.

 

Ауыздың қайда екенін қол біледі,

Ауылдың қайда екенін жол біледі.

 

Қойыннан төгілген— қонышқа.

 

Ағайынның аразы болса да,

Азары болмайды.

 

Отты үрлей берсең, өшіресің,

Көршіні күндей берсең, көшіресің.

 

Бедері жоқ қамқадан,

Бек тоқыған бөз жақсы,

Бейкемі жоқ туғаннан

Бек сөйлескен сөз жақсы.

 

Көңіл кең болса,

Үйдің тарлығы білінбес.

 

Әділ айтсаң,

Ағайынға жақпайсың,

Әзіл айтсаң,

Маңайыңа жақпайсың.

 

Ағайын бір өліде,

Бір тіріде керек.

 

Тұзсыз тамақ піссе де,

Тұздықсыз тамақ піспейді.

 

Жақсы да болса — өз үйім,

Жаман да болса — өз үйім,

Кең сарайдай боз үйім.

 

Күншіл сорлы көре алмай өледі,

Сараң сорлы бере алмай өледі.

 

Туысқан өкпеге тепсе де,

Өлімге қимайды.

 

Сыйласайық,

Сырласайық, сыбайлас!

Сыйлы көңіл,

Сыршыл көңіл мұңаймас.

 

Тойлы ауылда тойлап тоймаған,

Ойнап тояды.

 

Құм үстінде ине сабақтама,

Түсіп кетсе, табылмас.

Қонар үйді бір күнде адақтама

Қоналқы ертең табылмас.

 

Өз ауылымның түтіні түзу шықсын.

 

Үй болған соң,

Шыны-аяқ сылдырламай тұрмайды.

 

Қожасы жуас үйдің қонағы билейді.

 

Үйлері қоңыр екен деп,

Көп ауылдан кетпеңіз.

Үйі аппақ екен деп,

Оңаша үйге түспеңіз.

 

Сараңның асын сары ит ішсін.

 

Сұмырай келсе — су қат.

Ашаршылық келсе — ағайын жат.

 

Сараңның етін сасыған соң

Сары күшік жейді.

 

Тату үйдің

Табағы салдырламайды.

 

Күбі де май,

Күбінің түбі де май.

 

 

Не еріншек өлер,

Не келіншек өлер.

 

Шайнаған бұйырған емес,

Жұтқан бұйырған.

 

Қолды жуып тұрып,

Құр қалғаннан сақта.

 

Қонақ келсе, ет қызарар,

Ет қызармаса, бет қызарар.

 

Жақыннан жаман жат жоқ.

 

Тауда туып, тастаөскен,

Ағайыннан басқа өскен.

 

Туғаныңмен туыспасаң

Кең дүниеге сыйыспайсың.

 

Ауылын көріп,

Азаматын таны.

 

Қонаққолын тигізбеген ас арам.

 

Қонаққа қозы сойса, қозы өледі,

Қозы соймаса, өзі өледі.

 

Шай ішіп үйренген,

Қымыз деп қыстамайды.

 

Дастарқанда нан жоқ —

Тамақта мән жоқ.

 

Асты сұрап бергенше, сабап бер.

 

Жаяу қонақ, жайласып ұйықтайды.

 

Алдыңа ас қойдым,

Екі қолыңды бос қойдым.

 

Ұялмаған бұйырмағанды ішеді.

 

Ауыл аймағымен,

Бота тайлағымен.

 

Айтысқан ауыл болмас,

Болыспаған бауыр болмас.

 

Ағайынға кәдірім жоқ,

Бетімді көреді,

Әйеліме кәдірім жоқ,

Етімді көреді.

 

Балалығыңды сағынсаң,

Нағашыңа бар.

Жігіттігіңді сағынсаң,

Қайныңабар.

 

Төрге бұрыншыққан

Тілеген жерінеотырар.

 

Қалыңдығың сиықсыз болса,

Қайын енеңнің сұлулығынан не пайда?

 

Ағайын барыңда

Аузыңды жалайды,

Жоғыңда желкеңнен қарайды.

 

Бір күндік тойдың

Мың күндік өкпесі бар.

 

Соғымды сайлының — қазаны майлы.

 

«Арық» деген жаман тай,

Жазға ілінсе — ат болар.

Бастан бақ, қолдан мал кетсе,

Жаман жұрат жат болар.

 

Адассаң, руыңмен адас.

 

Жақында да, жақын бар,

Жақынға бергісіз жатың бар.

 

Қазанына қарай шөміші,

Ағашына қарай жемісі.

 

 

Әдепті келін — ауылдың көркі.

 

Төрдегі күлсе,

Есіктегі ыржияды.

 

Бірге тумақ бар да,

Бірге өлмек жоқ.

 

От басында ұйтқы болмаса,

Үй ішінде түрткі түлейді.

 

Қарызды берген батыр емес,

Алған батыр.

 

Берген қарыз — бедел өсіреді

Қайтқан қарыз — мерей өсіреді.

 

Бір көрген — біліс,

Екі көрген — таныс.

 

Көрші көршімен

Базарда көрісер

 

Үйінде не барын,

Көршіңнен сұра.

 

Ауылдас,

Ауылдаспен қауымдас.

 

Салулы ауызға ас тиер,

Сабырсыз ауызға ас тиер.

 

Үйі бірдің — күйі бір.

 

Күнде келсе, күйеу жаман,

Жымысқы болса, жиен жаман.

 

Ұрысқақ болса, ұлың жау,

Керіскек болса, келін жау.

 

Үш ағайынды жігіттің

Отарда малы бар.

Екі ағайынды жігіттің

Кере қарыс жалы бар.

Жалғыз басты жігіттің

Шығар-шықпас жаны бар.

 

Ағайыныңман алыстан сыйлас.

 

Жаман туыстан

Жақсы таныс артық.

 

Қанша қамыс жақсаң да шоғы болмас,

Қанша қара су ішсең де тоғы болмас.

 

Қылышты қынап сақтайды,

Суды мұрап сақтайды.

 

Аштың ойы тамағында,

Жаяудың ойы табанында.

 

Қырдағы қырман

Ойдағы орман,

Күнде той, күнде думан.

 

Қорықсаң — от жақ.

Қарның ашса — от жақ,

Жаурасаң — от жақ.

 

Күншілдің күнін итке берсін.

 

Той тоянасымен қызық.

 

Атыңды сат, тоныңды сат,

Жатарыңда бір тойып жат.

 

Сыныққа — сылтау,

Кереңге — мылқау.

 

Қазанға түскен

Қапқа түспейді.

 

Бас — бөріктің қалыбы.

 

Қадіріңді білгің келсе,

Көршіңнен қарыз сұра.

 

Инең болса — иінің бүтін

 

Шаш — бастың көркі

Тұз — астың көркі.

 

 

Алтыда тісім түсті,

Алпыста ағайынға ісім түсті.

 

Табақ тартқан

Тамақ сұрамайды.

 

Жетіскен жеті көсеумен көсейді.

 

Алғанға бар,

Бергенге жоқ.

 

Төркіні тентек келіннің

Тіліүзын

Төркіні момын келіннің

Жібіұзын.

 

Шақырмаған қонаққа

Шайдан артық тамақ жоқ.

 

Дәуден үлкен көп екен,

Дәмнен үлкен жоқ екен.

 

Өзі қаңбақ болсын,

Онда қандай салмақ болсын?!

 

Жұт — жетеу, содырмен сегіз,

Салақпен — тоғыз, олақпен — он.

 

Өткелім саяз деме,

Таяғыңды салып бойлат.

Ісім мақұл деме

Ағайынға салып, ойлат.

 

Балықшының үйіне қонсаң,

Қарма жерсің.

Тарышының үйіне қонсаң,

Жарма жерсің.

 

Ерінбеген, елекпен су ішеді.

 

Ұялмас бетке,

Талмас жақ береді.

 

Сараңның қолы қалтырауық.

 

Қонақ аз отырып, көп сынайды.

 

Ақылы елден артылған,

Ақылық болса, бір мақтан.

Жұрттығы жұрттан артылған

Жақының болса, бір мақтан.

 

Жаныңды қинасаң,

Ерлік оңай.

Жақыныңа бұрмасаң,

Билік оңай.

 

Бетің қисық болса,

Айнаға өкпелеме!

Ниетің қисық болса,

Ағайынға өкпелеме.

 

Базарға теңгесі бар, барсын.

Тойға теңдесі бар, барсын.

 

Жақсы көрші тапқаның

Мол олжаға батқаның.

 

Атың жаман болса,

Сатып құтыларсың,

Көршің жаман болса,

Қайтіп құтыларсың?

 

Туысы жақын жақын емес,

Қонысы жақын — жақын.

 

Үйіңе қонақ келсін,

Алыстан сұрап келсін.

 

Той шашуымен қызық.

 

Үй болған соң,

Белбау да керек,

Желбау да керек.

 

Көрген жерде ауыл бар.

 

Қонақ иесі мейірлі отырса,

Қонақ көңілді отырады.

 

Қолының ебі бардың —

Көршілеріне себі бар.

 

Ағайыныңды іске шақырма

Асқа шақыр.

 

Жақыныңды жат етсең

Жатқа күлкі боласың.

 

Келіні жақсы үйдің —

Керегесі алтын.

 

Біреудің жанбасын жесең

Өзіңнің ұшаңды сайла.

 

Қожасына қарай — үйі,

Қонағына қарай — сыйы.

 

Барға — береке.

 

Алты малта ас болмас,

Өзіңнен туған жат болмас.

 

Ескі көшеде

Ежелгі көршілер тұрады.

 

Сыпайы қонақ сыйыңды жейді,

Мылжың қонақ — миыңды жейді.

 

Түскенше қонақ ұялар,

Түскен соң қонақ иесі ұялар.

 

Үйден ұзап шықпасаң

Қатынға қадірің болмайды.

Ауылдан ұзап шықпасаң

Жақынға қадірің болмайды.

 

Бір ауылда мың туысың болғанша,

Әр ауылда бір туысың болсын.

 

Құтты қонаққа

Тәтті тамақ.

 

Түтін шыққан үй — жылы,

Төскейлей шыққан күн жылы.

 

Сыпайының үстінде шаң тұрмас

Сақының көгенінде мал тұрмас.

 

Қуыс үйден құр шықпа.

 

Ардагер аға алдыңда тұрсын,

Әдепті іні артыңда тұрсын.

 

Тойған үйге тоғыз бар.

 

Көршің қолайлы болса, қораң кең.

 

Ағайын ала болса,

Ауыздағысынан айырлар.

 

Әзірейіл барда,

Жаным бар деме.

Барымта барда

Малым бар деме.

 

Әркімнің өз қолы — өзіне иілер

 

Ойда, қырда той мен ас,

Бөрісі ерке, иті мас

 

Тірісінде сыйласқан

Өлгенінде жыласады.

 

Той көкпармен қызықты,

Ойын-сауық дос-жарыңмен қызықты.

 

Әр үйдің өз қонағы бар.

 

Ертеңгі қонақ, шай ішер.

 

От жағылмаған үй — қора,

Кісі келмеген үй — мола.

 

Өз басына іс түспеген,

Өзгенің қайғысын білмейді.

 

Тамағы тоқ,

Көйлегі көк.

 

Таудың басын көр де,

Қасына барма

Туысқанның ықыласын көр де,

Асына барма.

 

Қатының жаман болса — бір қорлық,

Атың шабан болса — бір қорлық,

Ағайының жаман болса — мың қорлық.

 

Әркімнің өз жейдесі етіне жақын.

 

Абысын-ажын не керек.

Аңдысып күні өткен соң.

Алмауыт ұстап не керек,

Артынан жабы жеткен соң.

 

Бажаны бажа көрсе, басы қышиды.

 

Қойдың басы —

Құданың асы.

 

Қонақ қойдан да жуас,

Май берсең де жей берер.

 

Түбі бірге тебісер де табысар.

 

Соңғы көш, алғашқы көштен

Әудем жер ары қонады.

 

Анамды жақсы көргендіктен

Келісін түйдім.

Аулымды жақсы көргендіктен

Желісін сүйдім.

 

Қайыптан тапқан алтыннан

Ақсақал берген бата артық

Қайыры жоқ жақыннан

Жаны жақсы жат артық.

 

Тоқ қонақты сыйлау оңай.